Tumaini la Kinabii kwa Masihi: Shauku ya Kuja kwa Mfalme

Pr Enos Mwakalindile
May 29
7 min read

Updated: Jun 30

Njia yenye miti mirefu upande wa giza, ikielekea kwenye mwangaza mkali mwishoni, ikiunda mandhari ya kichawi na ya ajabu.

🌿 Tumaini Lililojificha Katika Giza

Katika bustani ya Edeni, ahadi ya kwanza ilinong’onwa katika kivuli cha hukumu: "Mzao wa mwanamke atamponda nyoka kichwa" (Mwanzo 3:15). Ahadi hii maarufu kama Protoevangelium, ilikuwa mwanga wa kwanza wa tumaini la Masihi. Israeli, katika maumivu na mateso yao, waliishi wakishikilia hilo tumaini kama nyota iliyojificha mawinguni. Kila kizazi kilichofuata kilipambana na kivuli cha dhambi, tawala dhalimu, na hali ya kukata tamaa, lakini mioyo yao ilibeba shauku ya kuona ujio wa Mfalme aliyeahidiwa.

Msingi wa Tumaini hilo:

Anguko la mwanadamu (Mwanzo 3:6-24) lilivuruga uhusiano wa mwanadamu na Mungu. Dhambi hii ya kwanza haikuathiri tu wanadamu bali pia ilisababisha laana kwa dunia yote, ikiweka hitaji la mwokozi atakayerudisha utaratibu wa Mungu kwa viumbe vyake.
Babeli (Mwanzo 11:1-9) haikuwa tu uasi wa wanadamu dhidi ya Mungu na mpango wake wa kuujaza uumbaji kwa utukufu wake, bali pia tukio ambalo liliashiria kugawanywa kwa mataifa na kupewa "wana wa Mungu" au miungu kama waangalizi wao (Kumbukumbu 32:8-9; Zaburi 82:1-6).
Ahadi kwa Ibrahimu (Mwanzo 12:1-3) ilikuwa kiini cha ukombozi wa mataifa yote, ambapo kupitia uzao wake, familia zote za dunia zingebarikiwa. Ahadi hii ilibeba fumbo la Masihi ambaye angekuwa njia ya Mungu ya kurudisha kwake mataifa yaliyotumikia miungu mingine.
Kutoka Misri (Kutoka 3:7-10) ilikuwa onyesho la kwanza la wazi la Mungu kama Mkombozi anayeingilia historia ya wanadamu kuwakomboa watu wake kutoka kwa utumwa wa miungu. Ukombozi huu wa kimwili ulikuwa kivuli cha ukombozi wa kiroho utakaoletwa na Masihi kutoka utumwa wa dhambi na majeshi ya giza.
Uhamisho Babeli na hata kurudi kutoka huko (Ezra-Nehemia), bado haukuwa mwisho wa utumwa, kwa kuwa Ufalme wa Mungu haukuwa umetimia kwa utukufu wote (Isaya 52:7-10). Ingawa watu walirudi kimwili, kiroho bado walikuwa kifungoni, wakisubiri kuja kwa Masihi ambaye angerudisha uwepo na utawala wa Mungu kikamilifu miongoni mwa watu wake.

🚨 Changamoto ya Binadamu na Theolojia

Katika kipindi chote cha historia, matumaini ya Mungu kurejea kama Mfalme yalichochewa na hali halisi ya huzuni, mashaka, na kungoja kwa subira kuu (Zaburi 130:5-6). Wakati manabii walihubiria matumaini, watu waliendelea kuvunjika moyo na kujiuliza kama kweli Mungu ataingilia kati (Isaya 40:27; Malaki 2:17). Watu walihitaji faraja ya kweli na thibitisho la ahadi za Mungu (Yeremia 33:14). Katika maumivu yao, walihifadhi ahadi hizo kama chemchemi ya tumaini lisilokatika (Warumi 15:4). halisi ya maumivu na maswali yasiyo na majibu:

Isaya 7:14: Unabii huu wa kuzaliwa kwa Emmanueli unaonesha jinsi Mungu mwenyewe, kwa njia ya kuzaliwa kwa bikira, anaingia katika historia ya wanadamu ili kuwakomboa kutoka katika uasi na woga. Ni tangazo la kipekee la Mungu kuvalia mwili na kuja kuwa pamoja na watu wake kama alama ya tumaini na wokovu (Mathayo 1:23).
Isaya 9:6-7: Mtoto anayeahidiwa si mtu wa kawaida bali ni wa ajabu kwa sababu majina yake yanafunua utambulisho wa kimungu: Mshauri wa Ajabu, Mungu wa Milele, Mfalme wa Amani. Utambulisho huu ni dhihirisho la utawala wa haki na amani wa Masihi, ambaye atakomesha vurugu na kuleta enzi ya haki isiyo na mwisho (Luka 1:32-33).
Ezekieli 34:23-24: Mungu anaahidi kumsimika mchungaji mmoja, ambaye ni kama Daudi, ili kuwalisha kondoo wake kwa haki na huruma. Hii ni taswira ya Masihi ambaye atakuwa mjumbe wa Mungu wa kweli, anayerejesha uongozi wa kiroho na wa haki kwa watu wake waliotawanyika (Yohana 10:11).
Mika 5:2: Ingawa Bethlehemu ni kijiji kidogo, ni mahali Mungu amechagua kuzaliwa kwa Mfalme wa milele ambaye asili yake ni tangu milele. Hii inathibitisha hekima ya Mungu ya kuchagua udogo kuleta utukufu mkubwa na inatufundisha kuwa Masihi haji kwa majivuno bali kwa unyenyekevu wenye mamlaka ya milele (Mathayo 2:5-6).

Lakini wakati ulizidi kusonga. Israeli walitawaliwa na falme nyingi: Wababeli, Waajemi, Wayunani, na Warumi. Wakapaza sauti: "Mpaka lini, Ee Bwana?" (Zaburi 13:1; Habakuki 1:2).

⚡ Mgongano wa Tafsiri: Masihi ni Nani?

Wakati Yesu anakuja, mitazamo juu ya Masihi aliyeahidiwa iligawanyika:

Masihi wa Kivita: Wengi walimtarajia Masihi atakayeongoza mapinduzi ya kisiasa dhidi ya utawala wa Kirumi, wakitumia mfano wa mashujaa kama Yuda wa Maccabeo katika historia ya Wayahudi (Mathayo 21:9; Yohana 6:15).
Masihi wa Kiroho: Wengine walimwona Masihi kama Kuhani Mkuu wa milele, akitimiza mfumo wa kikuhani wa Walawi kwa njia ya kiroho zaidi, kama katika mtazamo wa kitabu cha Waebrania kuhusu Kristo kama mpatanishi mpya (Zaburi 110:4; Waebrania 7:17).
Masihi wa Kinabii: Kundi lingine lilimtazamia kama nabii mpya kama Musa, atakayesimama kama sauti ya Mungu kwa watu wake, kama ilivyoonyeshwa katika ahadi ya Kumbukumbu la Torati na kuthibitishwa katika mahubiri ya Petro (Kumbukumbu 18:15-18; Matendo 3:22).

Lakini Yesu alikuja kinyume na matarajio yao, akitimiza majukumu ya kifalme, kikuhani, na kinabii kwa njia isiyotegemewa:

Kama Mfalme, alizaliwa kwa unyenyekevu Bethlehemu (Luka 2:4–7), akitimiza Mika 5:2, na kuingia Yerusalemu akiwa amepanda punda (Zekaria 9:9; Mathayo 21:5), akionesha aina mpya ya utawala usio wa mabavu bali wa amani (Mathayo 11:29).
Kama Kuhani Mkuu, alikuja si kuleta dhabihu za wanyama bali kujitoa mwenyewe kama sadaka ya mwisho kwa ajili ya dhambi za wanadamu wote (Isaya 53:5; Waebrania 9:11–14), akipinga mapokeo ya mfumo wa kuhani kwa kuwasogeza watu moja kwa moja kwa Mungu (Yohana 14:6).
Kama Nabii, alihubiri kwa maskini na waliodharauliwa (Isaya 61:1–2; Luka 4:18), akiwafichulia mapenzi ya Mungu na kutangaza ujio wa Ufalme wa Mungu kwa njia ya matendo ya huruma na haki (Mathayo 5:1–12).
Katika kifo chake, alitimiza huduma zote tatu kwa pamoja: akiwa Mfalme aliyeshinda kwa msalaba (Yohana 19:19), Kuhani aliyetekeleza upatanisho (Waebrania 10:10–14), na Nabii aliyesema ukweli hadi mwisho (Mathayo 26:63–64).

Kwa mujibu wa N. T. Wright, tamko la Yesu kuwa "Ufalme wangu si wa dunia hii" linaonyesha kwamba Yesu hakukataa kutawala, bali alitangaza aina mpya ya utawala wa Mungu unaoanzishwa hapa duniani kupitia upendo unaojitoa, msamaha unaorejesha, na haki ya kweli inayoshinda uovu kwa wema (Yohana 18:36). Kwa Wright, huu ni Ufalme unaopingana na mfumo wa ulimwengu kwa kuwa haujengwi kwa upanga bali kwa msalaba—na huo ndio msingi wa Injili ya Yesu (Mathayo 5:3-10; Luka 17:20-21; Yohana 12:31-33).

🌈 Suluhisho la Injili: Yesu ni Majibu ya Ahadi za Mungu

Yesu alitimiza ahadi zote kwa njia isiyotarajiwa lakini kamilifu:

Kuzaliwa kwake: Kwa kuzaliwa na bikira, Yesu alitimiza ahadi ya Immanueli - Mungu pamoja nasi - akifichua kuwa Mungu mwenyewe aliingia katika historia ya mwanadamu si kwa nguvu za kibabe bali kwa unyenyekevu ili kuwa mkombozi (Isaya 7:14; Mathayo 1:22–23).
Maisha yake: Kupitia maisha yake yaliyojaa rehema, ukweli, na matendo ya huruma, Yesu alifunua asili ya Mungu kwa namna iliyo hai na ya karibu, akionesha neema ya Mungu inayogusa wahitaji na wadhambi (Yohana 1:14; Luka 7:22).
Kifo chake: Kifo cha Yesu msalabani kilikuwa kilele cha upendo wa Mungu na utimilifu wa unabii wa Isaya kuhusu Mtumishi wa Bwana, aliyebeba dhambi za ulimwengu ili kuleta upatanisho wa milele (Isaya 53:5; 1 Petro 2:24).
Ufufuo wake: Kwa kufufuliwa kutoka kwa wafu, Yesu alithibitishwa kuwa Mwana wa Mungu kwa uweza na kushinda nguvu za kifo, akifungua mlango wa uzima wa milele kwa wote waamini (Zaburi 16:10; Matendo 2:31–36; Warumi 1:4).
Kuinuliwa kwake: Yesu alipoinuliwa na kuketi mkono wa kuume wa Mungu, alitukuzwa kama Bwana na Kuhani Mkuu wa milele, akitawala katika Ufalme wa Mungu na kuombea watu wake daima (Zaburi 110:1; Waebrania 1:3; 7:25).

Kwa hivyo, ahadi zote za Mungu zimekuwa "ndiyo" katika Kristo (2 Wakorintho 1:20). Yesu si tu Masihi wa Israeli, bali ni tumaini kwa ulimwengu mzima (Yohana 3:16).

🚤 Kuishi kama Watu wa Tumaini la Kinabii kwa Masihi

Kwa kuwa tumaini la kinabii kwa masihi limetimia ndani ya Yesu, tunaitwa kuishi kama watu wa Ufalme:

Kuomba kwa shauku: "Ufalme wako uje" (Mathayo 6:10) ni wito wa kila muumini kushiriki kwa bidii katika kutamani na kuombea utawala wa Mungu udhihirike duniani, si kwa silaha bali kwa haki, amani, na Roho Mtakatifu (Warumi 14:17).
Kutafakari maandiko: Kwa kutafakari Torati, Manabii na Zaburi tukimwona Yesu kama utimilifu wao (Luka 24:44-47), tunashiriki katika ufahamu wa mpango wa Mungu na tunajengwa imani yetu katika msingi wa maandiko (2 Timotheo 3:15-17).
Kuhubiri habari njema: Agizo la Kristo kutangaza Injili kwa mataifa yote (Mathayo 28:18-20) linatufanya kuwa washirika wa mpango wa Mungu wa kuleta upatanisho wa ulimwengu mzima kupitia Yesu (2 Wakorintho 5:18-20).
Kusubiri kwa tumaini: Tumaini letu la kurudi kwa Masihi kwa utukufu (Matendo 1:11; Ufunuo 22:20) linatufundisha kuishi kwa uaminifu, tukitazamia kwa shauku siku ya Bwana huku tukitenda mema kama mashahidi wa Ufalme ujao (Tito 2:13-14).

Tembea polepole kupitia Luka 1–4 wiki hii. Angalia jinsi tumaini la unabii linavyotimia ndani ya Yesu.

🤝 Maswali ya Theolojia ya Kileo

Q: Kwa nini Masihi alizaliwa kwa unyenyekevu badala ya nguvu?

A: Ili atimize Isaya 53: Masihi wa mateso, si wa nguvu za kidunia (Luka 24:26).

Q: Kwa nini bado kuna mateso kama Masihi tayari amekuja?

A: Kwa sababu tunaishi kati ya "tayari" na "bado" (Warumi 8:18-25). Ufalme umeanza lakini haujakamilika.

Q: Yesu ni Mfalme kweli sasa?

A: Ndiyo. Anaketi mkono wa kuume wa Baba, akitawala kupitia Roho Mtakatifu na Kanisa lake (Matendo 2:33-36).

📚 Rejea za Maelezo

1. N.T. Wright – Jesus and the Victory of God (1996). Wright anaeleza jinsi Yesu alivyotimiza ahadi za manabii kupitia ujumbe wa Ufalme wa Mungu, akifafanua kuwa Yesu hakukuja tu kama mkombozi wa kiroho bali kama mtekelezaji wa hadithi ya Israeli (angalia sura ya 6-10). Hii imeathiri kwa kiasi kikubwa uwasilishaji wa Yesu kama Masihi wa kihistoria na wa kinabii katika makala hii.

2. Richard Bauckham – Jesus and the God of Israel (2008). Bauckham anadokeza kuwa Wakristo wa mwanzo walimtambua Yesu kuwa ndani ya utambulisho wa Mungu wa Israeli, si kinyume na monotheism ya Kiyahudi bali ndani yake. Dhana hii ya 'divine identity' inaelezea vyema uhusiano wa Yesu na Mungu kama utimilifu wa ahadi zote (tazama sura ya 1 na 6).

3. Matthew Thiessen – Jesus and the Forces of Death (2020). Thiessen anaeleza jinsi huduma ya Yesu ilivyokuwa katika mguso wa moja kwa moja na uchafu wa ritwali ili kuonyesha urejesho wa uumbaji kupitia Masihi. Hii inasaidia kufafanua nafasi ya Yesu kama Kuhani Mkuu anayevunja vizuizi kati ya watakatifu na wachafu (tazama sura ya 2 na 5).

4. Ellen G. White – The Desire of Ages (1898). White anaelezea maisha ya Yesu kwa mtazamo wa kiroho na wa kihistoria, akionyesha kwa undani jinsi Yesu alivyokuwa mnyenyekevu lakini mwenye mamlaka kamili, na jinsi alivyojidhihirisha kama tumaini la watu wote. Maelezo haya yamechangia kuandika sehemu za kuzaliwa, mateso, na ushindi wa Yesu.

5. David Clark – On Earth as in Heaven (2022). Clark anachambua Sala ya Bwana katika muktadha wa Kiyahudi na wa Kikristo, akionyesha kwamba ombi la “Ufalme wako uje” ni wito wa kushiriki kazi ya Mungu hapa duniani. Hii imejumuishwa katika sehemu ya “Kuishi kama Watu wa Ahadi” kama mwaliko wa kiutendaji wa tumaini la kinabii.

6. Tim Mackie (BibleProject videos, articles, and podcast). Mackie anatoa mtazamo wa kimuundo na wa kiibada kuhusu jinsi Biblia inajenga hadithi ya Ufalme wa Mungu, dhambi, na ukombozi. Ushawishi wake uko katika namna kifungu hiki kinavyofuatilia hadithi ya Biblia kama sehemu ya hadithi kubwa ya Mungu (meta-narrative).

🙌 Baraka ya Kufunga

"Bwana wa ahadi, tunapokungojea kwa shauku, Tazama Bethlehemu - mwanzo wa tumaini, Tazama Kalvari - ushindi wa rehema, Tazama Mbingu Mpya - utimilifu wa ahadi. Njoo Bwana Yesu, Masihi wa mataifa." (Ufunuo 22:20)

💬 Mwaliko wa Kujumuika

Nini kimekugusa zaidi katika tumaini la kinabii kwa Masihi? Andika tafakari fupi: "Namwona Yesu kama Masihi kwa sababu..." au shiriki maoni yako hapa chini.