Uchambuzi wa 1 Samweli 7 — Machozi, Ngurumo, na Jiwe Liitwalo Msaada: Wakati Watu Wanaacha Miungu Yao na Kukutana na Mungu Anayepigana kwa Ajili Yao
- Pr Enos Mwakalindile
- 3 days ago
- 14 min read
Sanduku la agano linapofichwa mbali machoni, machozi hubadilika kuwa toba, sanamu zinaanguka, na ngurumo kutoka mbinguni inakuwa jibu la kilio cha taifa. Jiwe moja, lililosimamishwa kati ya miji miwili, hubakia kunong’ona kwa vizazi: “Hata sasa Bwana ametusaidia.”
1.0 Utangulizi — Wakati Majuto Yanapogeuka Toba ya Kweli
Kama 1 Samweli 4–6 inatuonyesha Mungu asiyekubali kutumiwa, basi 1 Samweli 7 inatuonyesha watu wanaoanza kujisalimisha kweli.
Sanduku la agano limerudi Israeli, lakini si hemani. Lipo katika nyumba ya kawaida juu ya kilima kule Kiriath‑yearimu, likihifadhiwa na mwana aliyewekewa wakfu, wakati taifa lote linaishi na maumivu ya umbali wa kiroho (7:1–2). Alama ya uwepo wa Mungu ipo Israeli, lakini imewekwa pembeni, kama kiti cha enzi cha mfalme kilichohifadhiwa katika kibanda cha nje badala ya kusimama katikati ya ukumbi mkuu wa nyumba. Swali si tena, “Sanduku lipo wapi?” bali, “Watu wako wapi?”
Aya ya pili inafupisha miaka ishirini katika sentensi moja: “Tangia siku ile sanduku lilipokaa Kiriath‑yearimu, muda mrefu ukapita, muda wa miaka kama ishirini; na nyumba yote ya Israeli walimlilia Bwana.” Kilio hiki ni mwelekeo, lakini bado si kurudi kamili. Wanahisi umbali wa Bwana, lakini hawajachukua hatua ya utii.
Sura ya 4, Israeli walijaribu kumchukua Mungu vitani kama hirizi. Sura ya 5, Mungu mwenyewe aliingia hekaluni kwa Wafilisti kama mshindi. Sura ya 6, utakatifu wake uliunguza miji ya Wafilisti na uzembe wa Waisraeli. Sasa sura ya 7 inageuza kamera kuangazia ndani ya mioyo ya watu. Swali linakuwa: Inahitaji kufanyike nini ili kilio kiwe toba, na majuto yawe utii?
Katika sura hii tunamwona Samweli akiwaita watu waondoe Mabaali na Maashtorethi, tunaona maji yakimwagwa kama machozi huko Mispa, tunasikia hofu ya watu majeshi ya Wafilisti yanapokaribia kusambaratisha kusanyiko la maombi, tunasikia ngurumo za Bwana akipigana bila mfalme wa kibinadamu, na tunasimama kando ya Samweli anaposimamisha jiwe liitwalo Eben‑ezeri — “Jiwe la Msaada” — kati ya Mispa na Sheni (7:3–12).
Hiki ndicho kiungo kati cha simulizi la sanduku la agano na simulizi za ufalme. Kabla Israeli hawajaomba mfalme wa kibinadamu katika sura ya 8, tunaonyeshwa jinsi inavyokuwa Mungu pekee anapotambuliwa kama shujaa, hakimu, na msaidizi.
2.0 Muktadha wa Kihistoria na Kimaandishi — Mwisho wa Simulizi la Sanduku na Mfano wa Waamuzi
2.1 Kufunga Simulizi la Sanduku na Mtindo wa Waamuzi
Wachambuzi wengi wanaona 1 Samweli 4:1b–7:1 kama simulizi la zamani lenye umoja kuhusu sanduku la agano: kushindwa, uhamisho, na kurudi, kisha baadaye ikaunganishwa katika kitabu kizima cha Samweli. Ndani ya kifungu hicho, 7:1 inaonekana kama hitimisho la wazi: sanduku linatoka Beth‑shemeshi, linaenda Kiriath‑yearimu, linawekwa nyumbani kwa Abinadabu, na mwanawe Eleazari anawekwa wakfu kulihudumia (7:1).
Lakini 7:2–17 haifungi tu simulizi; inaonekana kama muhtasari mfupi wa mzunguko wa kitabu cha Waamuzi. Pale tunauzoea mtindo huo: Israeli wanajikuta kwenye shida, wanamlilia Bwana, wanarudi kwake, anaokoa, halafu nchi inapata utulivu (taz. Waam 2:11–19).
Hapa 1 Samweli 7 inatuonyesha mfululizo huu kwa uwazi:
Kilio na huzuni — “nyumba yote ya Israeli wanalimlilia Bwana” (7:2).
Wito wa kinabii — “Kama kweli mnamrudia Bwana kwa mioyo yenu yote, basi ondoeni miungu migeni…” (7:3).
Toba — watu wanaacha Mabaali na Maashtorethi, wanafunga na kuungama (7:4–6).
Tishio la adui — Wafilisti wanapanda kupigana na kusanyiko la Mispa (7:7).
Wokovu wa Mungu — Bwana ananguruma kwa sauti kuu juu ya Wafilisti na kuwatawanya (7:10–11).
Muhtasari wa amani — Wafilisti wananyamazishwa na kuna amani na majirani (7:13–14).
Uchambuzi wa Samweli unaona kifungu hiki kama kilele cha kuonyesha uongozi wa kinabii: Samweli hapa si kuhani tu wa hekaluni, bali ni mwamuzi, muombezi, na mkombozi wa taifa kwa mtindo ule ule wa Waamuzi (Firth 2019). Hii inaandaa njia kwa sura ya 8, ambako madai ya mfalme yanaonekana si kwa sababu uongozi umeshindwa, bali kwa sababu watu wanaukataa uongozi wa aina ambayo Mungu ameubariki tayari.
2.2 Umbo la Kinabii na Uhariri wa Kihistoria
Sura hii haijaandikwa bila mpangilio. Kuna mkono wa mwanahistoria wa kinabii anayeunganisha vyanzo vya kale na kutengeneza simulizi moja lenye msisitizo: kwamba uongozi wa kinabii unatosha, na kwamba kutafuta ufalme kwa misingi ya kibinadamu kuna hatari (McCarter 1980). Ndani ya mfululizo huo, 7:2–17 ni kama kofia ya kifungu cha “Samweli kama mwamuzi” (sura 1–7): mtoto aliyezaliwa kwa muujiza katika sura ya 1, aliyeitwa kwa sauti ya Bwana katika sura ya 3, sasa anaongoza taifa katika upyaisho wa agano na ushindi.
Baadaye, mhariri wa mwisho anaongeza aina fulani za sentensi za muhtasari kuonyesha muundo huu. Aya 13–17, zenye msisitizo juu ya mkono wa Bwana juu ya Wafilisti, kurudishwa kwa miji, na ziara za Samweli katika miji mbalimbali, zinafanana na muundo wa hadithi pana kutoka Yoshua hadi Wafalme, ambako vipindi vikuu vinahitimishwa kwa sentensi fupi za jumla (Baldwin 1988). Ujumbe ni wazi: huduma ya Samweli ni jibu la Mungu kwa mgogoro wa Israeli; baadaye, madai ya mfalme yatakuwa hoja yenye utata wa kimaadili na kiteolojia.
2.3 Mispa, Kiriath‑yearimu, na Jiografia ya Kurudi kwa Mungu
Mispa, ambako Israeli wanakusanyika, si tu uwanja wa wazi. Ni mahali pa mikutano ya kitaifa, maagano, na matayarisho ya vita, hasa katika nchi ya vilima ya Benyamini (taz. Waam 20:1–3). Kuawaita Waisraeli Mispa ni kuwakusanya katika mkutano wa taifa wa kufanya maamuzi mazito.
Kiriath‑yearimu, ambako sanduku linakaa, iko magharibi zaidi, mpakani mwa Benyamini na Yuda. Kuhamishiwa kwa sanduku hapa, mbali na Shilo na hapa bado halijafika Yerusalemu, kunaonyesha hatua ya kati katika maisha ya ibada ya Israeli. Kama ambavyo maoni mengine yanasema, uwepo wa Mungu uko “karibu kufikiwa lakini bado haujaketi kwenye kiti cha enzi,” taswira inayofaa sana kwa hali ya kiroho ya Israeli katika sura hizi (Nichol 1954).
Jiwe la msaada lililosimamishwa “kati ya Mispa na Sheni” (7:12) pia lina kumbukumbu ya kijiografia. Hapo mwanzo Israeli walishindwa mahali paitwapo Eben‑ezeri (4:1). Sasa Eben‑ezeri mpya inasimamishwa mahali pengine kama simulizi jipya badala ya ile ya zamani: pale walipokuwa wanajaribu kulazimisha msaada wa Mungu kwa kubeba sanduku vitani, hapa wanapokea msaada wake kama neema isiyostahiliwa baada ya toba.
3.0 Kutembea Ndani ya Maandishi — Kilio, Maji, Ngurumo, na Jiwe
3.1 7:1–2 — Sanduku la Agano Limepumzika, Watu Wanalilia Bwana
“Watu wa Kiriath‑yairimu wakaja, wakalipandisha sanduku la Bwana, wakalipeleka nyumbani kwa Abinadabu mlimani, wakamtakasa Eleazari mwanawe ili alihifadhi sanduku la Bwana. Ikawa, tangia siku ile sanduku lilipokaa Kiriath‑yairimu, muda mrefu ukapita, muda wa miaka kama ishirini; na nyumba yote ya Israeli walimlilia Bwana.” (7:1–2)
Safari ya sanduku kwa sasa inamalizikia si hemani, bali nyumbani kwa familia. Mlinzi anawekwa wakfu, jambo linaloonyesha heshima na tahadhari; jeraha la Beth‑shemeshi bado ni bichi. Lakini mara moja mtazamo unahamia kwa watu: “nyumba yote ya Israeli walimlilia Bwana.”
Neno hili la “kumlilia Bwana” linaashiria kutamani, kuugua kwa shauku. Wameishi miaka mingi chini ya kubanwa na Wafilisti na ukavu wa kiroho. Sanduku lipo tena Israeli, lakini wanajua tatizo si sanduku lilipo, bali hali ya mioyo yao ilivyo.
Huu ndiyo mwanzo wa uamsho wa kweli: si mbinu mpya, si programu, bali ni maumivu ya pamoja kwamba mambo si sawa kati ya sisi na Mungu.
3.2 7:3–6 — Wito wa Kuacha Mabaali na Kumwaga Maji Mbele za Bwana
“Ndipo Samweli akasema na nyumba yote ya Israeli, akisema, Kama kwa moyo wenu wote mnamrudia Bwana, basi iondoeni miungu migeni, na Maashtorethi, miongoni mwenu, mkauweke moyo wenu kwa Bwana, mkamtumikie yeye peke yake; naye atawaokoa ninyi na mikono ya Wafilisti. Ndipo wana wa Israeli wakaiondoa Mabaali, na Maashtorethi, wakamtumikia Bwana peke yake.” (7:3–4)
Sasa Mpangaji wa simulizi anamleta Samweli mbele ya pazia kwa uwazi. Kilio pekee hakitoshi; kinahitaji kukutana na neno la kinabii linalotaja wazi nini kibadilike.
Wito wa Samweli una hatua tatu rahisi lakini nzito:
“Kama mnamrudia kwa moyo wote” — Toba si hisia tu wala ibada ya haraka; ni mgeuko wa ndani wa moyo wote.
“Iondoeni miungu migeni na Maashtorethi” — Sanamu si za kupunguzwa tu; zinang’olewa kabisa katika maisha. Baali na Maashtorethi walionekana kuwa miungu wa mvua na uzazi. Katika dunia ya kilimo kilichotegemea mvua isiyo ya uhakika, kuwachanganya miungu hiyo na kumwabudu Bwana kulionekana kama bima ya maisha. Kwa hiyo mchanganyiko huo wa ibada ulikuwa jambo la maisha na kifo, si hoja ya vitabuni tu.
“Muweke moyo wenu kwa Bwana na kumtumikia yeye peke yake” — Mwelekeo wa moyo na matendo ya kila siku vinakwenda pamoja.
Watu wanaitikia. Wanaacha Mabaali na Maashtorethi. Kisha Samweli anawaita wakusanyike Mispa kwa tendo la pamoja la toba:
“Basi wakakusanyika Mispa, wakachota maji, wakayamwaga mbele za Bwana, wakafunga siku ile, wakasema huko, Tumemtenda Bwana dhambi. Naye Samweli akawahukumu wana wa Israeli huko Mispa.” (7:6)
Kumwaga maji kumetafsiriwa kwa njia kadhaa. Wengine wanasema ni ishara ya machozi yaliyomwagika hadharani. Wengine wanasema ni ishara ya kujitoa na kujikana, kana kwamba wanasema, “Maisha yetu ni kama maji haya — yamekwisha kumwagika, hatuwezi kuyakusanya tena bila rehema yako” (Nichol 1954). Huenda pia ni kwenda kinyume na ibada za Baali: badala ya kufanya matambiko ya kuomba mvua, Israeli wanamimina maji wakisema, “Tegemeo letu si mvua ya Baali, bali rehema ya Bwana.”
Wanafunga, wanaungama — “Tumemtenda Bwana dhambi” — na hapo ndipo tunamwona Samweli akitekeleza wazi jukumu la mwamuzi wa agano.
3.3 7:7–11 — Hofu, Maombi, na Ngurumo Kutoka Mbinguni
“Basi Wafilisti waliposikia ya kwamba wana wa Israeli wamekusanyika Mispa, wakapanda wakuu wa Wafilisti juu ya Israeli… Nao wana wa Israeli wakaogopa Wafilisti. Wana wa Israeli wakamwambia Samweli, Usikome kumlilia Bwana Mungu wetu kwa ajili yetu, ili atuweke huru na mkono wa Wafilisti.” (7:7–8)
Wakati wa udhaifu wa kiroho mara nyingi huwa pia wakati wa udhaifu wa kimwili. Israeli wamekusanyika kwa maombi, si kwa maandalizi ya vita. Habari zinawafikia Wafilisti haraka; wanaona mkusanyiko huu kama uasi unaoweza kuanza. Wakuu wa Wafilisti wanapanda kuwakabili kabla hawajaimarika.
Israeli wanaogopa. Lakini hofu yao sasa ina umbo jipya. Hawakimbilii sanduku kama sura ya 4, wala hawadai mfalme. Wanashika vazi la nabii: “Usikome kumlilia Bwana kwa ajili yetu.” Yule aliyewaita watubu ndiye sasa wanayemwomba asimame kati yao na Mungu.
Samweli anajibu kwa ibada na kwa maombi:
“Samweli akatwaa mwana-kondoo wa kunyonya, akamtoa awe sadaka ya kuteketezwa yote-kote kwa Bwana; Samweli akamlilia Bwana kwa ajili ya Israeli, Bwana akamwitika.” (7:9)
Mwana-kondoo mchanga, sadaka ya kuteketezwa yote, sauti ya nabii ikalia. Huu si uchawi; ni kusimamia agano la Mungu kwa uaminifu. Sadaka inapopanda kwa moshi, majeshi ya Wafilisti yanakaribia.
“Hata Samweli alipokuwa akiitoa sadaka hiyo ya kuteketezwa, Wafilisti wakakaribia ili kupigana na Israeli; lakini Bwana akanguruma kwa sauti kuu juu ya Wafilisti siku ile, akawatawanya; nao wakapigwa mbele ya Israeli.” (7:10)
Mungu wa Israeli anajibu kwa “sauti kuu” ya ngurumo. Katika dunia ambayo Baali anajulikana kama mungu wa radi na mawingu, Bwana wa majeshi anatumia anga kama silaha yake. Ngurumo yake inaleta taharuki na vurugu, na Israeli anawafukuza Wafilisti “mpaka chini ya Beth‑kari” (7:11).
Ushindi ni wa Bwana. Israeli wanapigana, lakini baada ya Mungu kuwapigania. Hakuna mfalme anayewaongoza, hakuna sanduku linalobebwa kama ishara vitani. Kuna nabii anayemlilia Mungu na Mungu anayeunguruma.
3.4 7:12–14 — Eben‑ezeri: Kuliita Jina la Msaada na Kuandika Upya Historia
“Ndipo Samweli akatwaa jiwe, akalisimamisha kati ya Mispa na Sheni, akaliita jina lake Eben-ezeri, akisema, Hata sasa Bwana ametusaidia.” (7:12)
Katika Biblia, mawe mara nyingi hutumika kama alama za ukumbusho wa matendo ya Mungu. Hapa Samweli anasimamisha jiwe moja na kulipa jina “Eben‑ezeri” — “Jiwe la Msaada.” Jina hili linabeba mwangwi wa sehemu ya awali iitwayo Eben‑ezeri, ambako Israeli walishindwa vibaya, makuhani wakafa, na sanduku likatekwa (4:1–22). Huko walidhani kwamba msaada wa Mungu unaweza kulazimishwa kwa kubeba sanduku vitani. Hapa msaada wake unapokelewa kama zawadi ya neema baada ya toba.
Kauli, “Hata sasa Bwana ametusaidia,” inachanganya shukrani na unyenyekevu. Inakiri msaada halisi (“ametusaidia”) na pia inakumbuka kwamba safari haijafika mwisho (“hata sasa”). Uaminifu wa nyuma wa Mungu unakuwa msingi wa tumaini, si kibali cha kujiachia.
Kisha mwandishi anatoa muhtasari wa kiteolojia:
“Basi Wafilisti walishindwa, wala hawakuenenda tena mipakani mwa Israeli; na mkono wa Bwana ulikuwa juu ya Wafilisti siku zote za Samweli. Na miji ile Wafilisti waliyokuwa wameitwaa kwa Israeli ikarudishwa… Tena kulikuwa na amani kati ya Israeli na Waamori.” (7:13–14)
Sio kwamba Israeli hawakupigana tena na Wafilisti kabisa (baadaye katika Samweli na Daudi tutawaona tena), bali kwamba mzigo mzito wa Wafilisti unaoonekana katika sura 4–6 umeondolewa. Sasa mkono wa Bwana uko dhidi ya Wafilisti, badala ya kuwa dhidi ya Israeli kama awali. Huduma ya Samweli inaleta usalama wa aina fulani na hata amani na majirani wengine.
3.5 7:15–17 — Nabii Anayetembea na Madhabahu Nyumbani
“Basi Samweli akawahukumu Israeli siku zote za maisha yake. Naye alikuwa akienda mwaka kwa mwaka, akizunguka mpaka Betheli, na Gilgali, na Mispa; naye akawahukumu Israeli mahali pote hapo. Kisha akarudi Rama, kwani huko ndiko ulikokuwa mji wake; naye huko akawahukumu Israeli, tena akamjengea Bwana madhabahu huko.” (7:15–17)
Sura haimaliziki kwa tukio moja bali kwa muundo wa maisha. Uongozi wa Samweli ni wa kutembelea watu. Hatawali kutoka katika ikulu ya mbali; anazunguka mji hadi mji, akifika Betheli, Gilgali na Mispa, akiwasikiliza watu na kutoa maamuzi.
Katika Rama, nyumbani kwake, ndipo anapohudumu na hapo ndipo anapomjengea Bwana madhabahu. Uongozi na ibada vinaungana; huduma ya hadharani huchipuka kutoka moyoni uliyosujudu na kunyenyekea mbele za Mungu. Muhtasari huu unatuandaa kwa sura ya 8, ambako tofauti kati ya uaminifu wa Samweli na tamaa ya watu itaonekana wazi.
4.0 Tafakari ya Kati ya Theolojia — Kutoka Ushirikina Hadi Kujisalimisha
4.1 Wakati Kilio Kinapogeuka Utii
Israeli wamekuwa wakimlilia Bwana kwa muda mrefu (7:2). Lakini hakuna kinachobadilika mpaka neno la nabii linapowakabili: “Kama kweli mnamrudia… iondoeni miungu migeni” (7:3). Machozi yanageuka hatua pale yanapokutana na wito wa utii wa vitendo.
Kuna tofauti kati ya kutazama nyuma kwa huzuni tukikumbuka siku za moto wa kiroho, na kutubu mbele za Mungu aliye hai. Moja inaangalia nyuma kwa tamaa; nyingine inaangalia kwa Mungu na kusema, “Nitafanya uamuzi mpya leo.”
Katika sura ya 4, Israeli walitaka kumaliza shida yao kwa kuchezea alama ya Mungu. Katika sura ya 7, wananyenyekea chini ya sauti ya Mungu. Kutoka kubeba sanduku vitani kwenda kuondoa Mabaali na Maashtorethi ni safari kutoka ushirikina wa kidini kwenda kujisalimisha kwa ufalme wa Mungu.
4.2 Ibada ya Moyo Mmoja Kati ya Miungu Wengi
Amri ya Samweli kwamba “mmtumikie yeye peke yake” (7:3–4) ni kali sana katika ulimwengu uliotawaliwa na miungu mingi. Jaribu halikuwa kumwacha Bwana kabisa, bali kumwongeza Baali na Maashtorethi kama bima ya ziada.
Msisitizo huu wa uaminifu wa pekee unaandaa mapambano makubwa ya kinabii dhidi ya Baali baadaye katika historia ya Israeli (Baldwin 1988). Theolojia ya Sinai — “Usiwe na miungu mingine ila mimi” — inarudiwa tena hapa Mispa. Kumrudia Bwana si tu kufurahia uwepo wake, bali kuacha vyote vilivyochukua kiti chake katika maisha ya kila siku.
4.3 Maombezi na Vita vya Mungu Bila Mfalme wa Kibinadamu
Kushindwa kwa Wafilisti Mispa kumepangwa kwa makusudi bila mfalme. Katika picha hii, Samweli yupo katikati si kama mfalme, bali kama nabii na muombezi. Uzito uko kwenye kilio chake na ngurumo ya Mungu, si kwenye ujanja wa kijeshi.
Katika simulizi nzima ya Samweli, tukio hili linapingana moja kwa moja na kauli ya baadaye: “tutakapokuwa na mfalme, atatutangulia, naye atapigana vita vyetu” (8:20). Bwana ameonyesha tayari kwamba anaweza “kupigana vita vyao” bila mfalme wa kibinadamu. Kwa hiyo ombi lao la baadaye litaonekana zaidi kama shauku ya kufanana na mataifa mengine, si majibu ya upungufu wa kweli wa uongozi.
Theolojia ya sura hii inatukumbusha kwamba Mungu mwenyewe ndiye shujaa wa Israeli (taz. Kut 15:3). Uongozi wa kibinadamu ni muhimu, lakini unakuwa wa haki na wenye baraka tu unapojinyenyekeza chini ya Neno la Mungu na kutegemea neema yake mwenyewe.
4.4 Roho ya Eben‑ezeri: Kukumbuka Neema “Hata Sasa”
Jiwe la Eben‑ezeri linatusaidia kuishi vyema kati ya jana na kesho. Kauli, “Hata sasa Bwana ametusaidia,” inakataa majivuno na kukata tamaa kwa wakati mmoja.
Inakataa majivuno kwa sababu haitafsiri neema ya jana kuwa kibali cha kujiachia leo. Usaidizi wa Mungu uliopita hauondoi hitaji la unyenyekevu na utii wa sasa. Inakataa kukata tamaa kwa sababu inatazama nyuma na kutaja kwa majina mambo Bwana aliyotenda. Jiwe hilo ni mahubiri ya kimya: “Hapa, mahali hapa, Mungu alitusaidia.”
Kwa wafuasi wa leo, Eben‑ezeri inatualika katika maisha ya kukumbuka. Imani inaimarishwa si kwa matumaini yasiyoeleweka, bali kwa kukumbuka kwa makini wakati na mahali ambapo Mungu ametusaidia.
4.5 Samweli Kama Kivuli cha Kristo na Mfano wa Uongozi wa Kikristo
Hatimaye, Samweli hapa anamtangulia Kristo na anawaonyesha viongozi wa sasa njia. Anaita watu watubu, anasimama kati ya tishio na watu katika maombi, anatoa sadaka, na anasaidia taifa kuandika kumbukumbu za neema ya Mungu.
Katika Agano Jipya tunamwona Yesu kama Muombezi mkuu, aliyetoa sadaka yake mara moja tu na kuendelea kutuombea milele (Ebr 7:23–25). Ngurumo ya hukumu imeshushwa juu yake, ili sisi tuweze kusimama salama karibu na jiwe la msaada bila kuangamizwa.
Viongozi wa Kikristo leo wanaitwa kuiga mtindo wa Samweli: kusema ukweli unaodai mabadiliko halisi, kusimama katika pengo kwa maombi, kukataa kuwa kitovu cha tumaini la watu, na kuwasaidia kukumbuka “hata sasa” ya msaada wa Mungu.
5.0 Matumizi Katika Maisha — Kuacha Mabaali Wetu na Kusimamisha Mawe Yakukumbushia Msaada
5.1 Kutoka Kilio Kisichoeleweka Hadi Toba ya Kipekee
Makanisa mengi na familia nyingi huishi katika hali ya huzuni ya chini kwa chini: “Kuna wakati mambo yalikuwa mazuri… tulihisi uwepo wa Mungu zaidi… nyumba ya ibada ilikuwa imejaa…” 1 Samweli 7 inatuuliza: Je, tumekubali huzuni hii itupeleke kwenye toba, au tumebaki kwenye kumbukumbu tu?
Katika muktadha wako, inaweza kumaanisha nini kusogea kutoka “kumlilia Bwana” kwenda kusikia na kutii wito wa wazi? Ni “miungu gani migeni” inahitaji kuondolewa — huenda si sanamu za mawe, bali mambo yanayoshindana na Mungu katika moyo: utegemezi usio mzuri, uraibu, uaminifu wa upofu, au hadithi za dunia zinazotutawala zaidi ya Injili?
5.2 Kuwataja Mabaali na Maashtorethi wa Kisasa
Mabaali na Maashtorethi wa Israeli walihusishwa na mvua, mazao na uzao. Mabaali wetu leo mara nyingi wanahusishwa na usalama, mafanikio na utambulisho: kazi, mali, sifa, utaifa uliokithiri, taswira ya kifamilia, fedha, au hata simu ya mkononi na teknolojia.
Wito unabaki uleule: viwekeni kando na msivipe tena nafasi ya kuwa kama miungu maishani mwenu. Haimaanishi kuacha kazi au familia, bali kuondoa vitu hivi kwenye kiti cha enzi cha moyo. Kuacha kuvihudumia, na kuacha kuvipa haki ya mwisho ya kuamua utiifu wetu.
Hatua ya vitendo inaweza kuwa hii: taja kitu kimoja kizuri ambacho kimeanza kuchukua nafasi ya Mungu moyoni mwako, halafu uulize, “Kumtumikia Bwana peke yake katika eneo hili kungeonekana vipi?”
5.3 Kujifunza Kusema, “Usiache Kutulilia”
Kilio cha watu kwa Samweli — “Usikome kumlilia Bwana kwa ajili yetu” — ni picha nzuri ya utegemeano wa mwili wa Kristo. Watu walio katika hatari wanategemea maombi ya mtu anayejua kusimama mbele za Mungu.
Katika utamaduni unaotukuza kujitegemea, tunahitaji kujifunza tena kusema kwa unyenyekevu, “Tafadhali, usiache kuniombea.” Vivyo hivyo, wale wanaoitwa katika huduma ya maombezi na uchungaji wanakumbushwa kwamba maombi si huduma ya ziada, bali ndio moyo wa wito wao.
Ni akina nani katika maisha yako ambao unaweza kuwaomba kwa dhati, “Usiache kuniombea”? Na ni nani anaweza kumwambia Mungu, “Nataka kuwa kama Samweli kwa ajili ya mtu huyu au kanisa hili”?
5.4 Kunyanyua “Mawe ya Msaada” Yanayoonekana
Eben‑ezeri ya Samweli haikuwa tu kumbukumbu kwenye daftari, bali jiwe linaloonekana njiani. Leo tunaweza kuunda “mawe ya msaada” kwa njia nyingi: picha zinazoonyesha wakati Mungu alituokoa, ushuhuda uliyoandika na kuusoma tena, simulizi la familia linalorudiwa mara kwa mara, hata jiwe halisi kwenye dawati au mlangoni linalotukumbusha neema.
Vitu hivi vya kuonekana hutusaidia sisi na wale watakaokuja baada yetu. Watoto na wanafunzi wanaweza kuuliza, “Nini kilitokea hapa?” nasi tukajibu, “Hapa ndipo Bwana alipotusaidia.”
Tafakari: ungependa kuweka kumbukumbu gani ya msaada wa Mungu uliouona mwaka huu? “Jiwe” lako lingeonekanaje?
5.5 Kuishi Katika Kauli ya “Hata Sasa”
Kauli, “Hata sasa Bwana ametusaidia,” inatualika kuishi kati ya ushindi na udhaifu kwa pamoja. Haitupeleki kwenye kujisifu kana kwamba hatutakutana tena na vita, wala haituachi kwenye hofu ya kudumu kana kwamba hatujawahi kuonja msaada.
Kwenye maombi, hii inaweza kumaanisha mambo mawili pamoja: kila mara tunapokumbuka rehema za jana kwa shukrani, na pia tunaleta hofu na mashaka ya leo kwa uaminifu mbele zake. Mungu aliyenguruma Mispa si lazima arudie muujiza uleule kila mara, lakini tabia yake ya kuwa mwaminifu haijawahi kubadilika.
6.0 Maswali ya Tafakari
Ni wapi katika maisha yako binafsi au katika jamii yako ya waamini unaona mnafanana na yale “miaka ishirini ya kulia baada ya Bwana”? Ni hatua gani za vitendo zinazoweza kugeuza kilio hicho kuwa toba?
“Kuacha Mabaali na Maashtorethi” kungemaanisha nini kwa maisha yako leo — katika matumizi ya pesa, muda, mahusiano, au huduma?
Ni kwa namna gani Mungu ametumia maombi ya wengine kukusimamia katika nyakati za hofu na shinikizo? Hilo linakufundisha nini kuhusu nafasi ya maombezi katika kanisa?
Kama ungeinua “Eben‑ezeri” leo, ungeisimulia hadithi gani mahususi ya msaada wa Mungu kwenye jiwe hilo?
Kuunganisha “hata sasa Bwana ametusaidia” na kutojua kikamilifu yajayo kunaweza kubadilishaje namna unavyopanga, unaomba, na kufanya maamuzi?
7.0 Sala ya Mwitikio
Mungu wa ngurumo na machozi,
Waona miaka ambayo tumelia baada yako bila kurudi kikamilifu. Wasikia nyimbo za mioyo inayokukumbuka lakini bado haijatii.
Tunakushukuru kwa sababu katika kilio chetu hunena kwa neno wazi na kali: “Kama mnamrudia… iondoeni miungu migeni.”
Kwa Roho wako Mtakatifu utuonyeshe Mabaali na Maashtorethi wetu, mambo tunayoyashikilia kwa ajili ya kupata mvua, usalama, na maana ya maisha. Tupatie ujasiri kuyaacha, kumwaga maji ya kujitegemea, na kufunga na kujiepusha na faraja za uongo.
Tufundishe kusema pamoja na Israeli, “Tumemtenda Bwana dhambi,” si kama maneno ya kawaida tu, bali kama kufunguka kwa uaminifu mbele zako.
Inua miongoni mwetu wanaume na wanawake kama Samweli, watakaoita watu warudi, wasiochoka kutulilia, watakaosimama kwenye pengo wakati tishio linapokuja na ujasiri wetu unapoyumba.
Bwana Yesu, Wewe Muombezi wetu wa kweli na Mwana-Kondoo, tunakushukuru kwa sababu umejitoa mara moja tu, ili kwamba wakati ngurumo ya hukumu inasikika sisi tupate kujificha katika rehema yako.
Roho Mtakatifu, usaidie macho yetu kuyaona na kuyaandika “hata sasa” ya msaada wako — maokozi ya kimya, milango uliyofungua, na dhoruba ulizozigeuza kuwa njia za neema.
Tufundishe kuinua mawe ya msaada, kuweka alama ya uaminifu wako, ili vizazi vitakavyokuja vijue kwamba kwenye njia hii, Wewe umetupokea.
Hata sasa umetusaidia. Utusaidie tena.
Amina.
8.0 Dirisha la Kuingia Sura Inayofuata
Simulizi haimaliziki kwa ngurumo na jiwe pekee. Israeli sasa wanaishi chini ya uongozi wa Samweli, kiongozi anayetembea miongoni mwao, wakiwa wamepumua kutokana na shinikizo la Wafilisti na wakifurahia vipindi vya amani. Lakini ndani ya mioyo yao, mbegu za kutosheka na Mungu pekee tayari zimeanza kuchipua.
Katika sura inayofuata, mbegu hizo zitamea wazi.
1 Samweli 8 — Uzee, Wana Wasio Tembea Wima, na Ombi Hatari: Wakati Watu Wanapomwomba Mfalme Kama Mataifa Mengine. Tutaona wazee wa Israeli wakimjia Samweli na pendekezo la kivumbi, tatasikia jinsi Bwana anavyolitafsiri ombi lao kama kumkataa yeye kuwa mfalme wao, na tatusikia Samweli akichora picha nzito ya maisha chini ya mfalme wa aina hiyo.
9.0 Bibliografia
Baldwin, Joyce G. 1 and 2 Samuel. Tyndale Old Testament Commentaries. Leicester: Inter‑Varsity, 1988.
Firth, David G. 1 & 2 Samuel: A Kingdom Comes – An Introduction and Study Guide. T&T Clark Study Guides to the Old Testament. London: T&T Clark, 2019.
McCarter, P. Kyle Jr. I Samuel: A New Translation with Introduction, Notes and Commentary. Anchor Bible 8. Garden City, NY: Doubleday, 1980.
Nichol, Francis D., ed. The Seventh‑day Adventist Bible Commentary. Vol. 2. Washington, DC: Review and Herald, 1954.
Comments