Uchambuzi wa Waamuzi 16 — Malango, Delila na Mungu wa Sala ya Mwisho
- Pr Enos Mwakalindile
- 6 days ago
- 13 min read
Wakati nguvu zinapomalizikia kwenye minyororo na macho yanapofunikwa na giza, neema bado hupenya kwenye vifusi.
1.0 Utangulizi — Wakati Shujaa Anapogeuka Mfungwa
Waamuzi 16 ni pazia la mwisho la simulizi la Samsoni na hadithi ya mwisho ya mwamuzi mkuu katika kitabu hiki. Hapa yule mtu wa nguvu zisizoelezeka anakuwa mtu anayeshikwa mkono kuongozwa. Aliyebeba milango ya mji mabegani sasa anazunguka duara akisukuma jiwe la kusagia. Macho yaliyotazama wanawake kwenye vilima vya Wafilisti yanang’olewa, na anajifunza kuomba akiwa gizani.
Tayari tumemwona Samsoni akipita katika kitabu cha Waamuzi kama jeshi la mtu mmoja: akirarua simba, akichoma mashamba, akitumia taya ya punda kama silaha, na kutikisa ujasiri wa Wafilisti (Waam 14–15). Maisha yake yamefungwa kwa nyuzi mbili ambazo hazijawahi kufumwa pamoja vizuri: nguvu anazopewa na Roho wa Bwana, na tamaa zinazomsukuma mwenyewe. Waamuzi 16 inasukumia huo mvutano hadi mahali pa kukatika (Block 1999, 441–43).
Sura inaanza na mwanamke mwingine katika mji mwingine wa Wafilisti. Kisha simulizi inapunguza mwendo na kutusimulia kwa utaratibu kisa cha Delila kumtega Samsoni: kunyoa nywele zake, kumpoteza Bwana, na aibu yake hadharani. Lakini hiyo si tamati. Katika tukio la mwisho ndani ya hekalu la Dagoni, mbele ya maelfu ya Wafilisti, Samsoni anatoa sala inayoipa sura hii jina — kilio cha mwisho, kilichojaa kigugumizi, ambacho Mungu anakisikia na kujibu (Webb 1987, 211–14; Wilcock 1992, 146–49).
Waamuzi 16 inatubana na maswali ya ndani kabisa:
Nini hutokea kama wito ni wa kweli, lakini tabia haijawahi kufikia kiwango hicho?
Tamaa zisizodhibitiwa zinadhoofishaje polepole maisha yaliyowahi kubeba alama ya kutengwa kwa ajili ya Mungu?
Je, Mungu bado anaweza kufanya kazi kupitia mtu ambaye nguvu zake zimekuwa mzaha wa wasioamini, na anguko lake la hadharani?
Baada ya hekalu kuanguka na vumbi kutulia, Samsoni habaki tu kama onyo. Anasimama pia kama ishara hai ya Mungu anayemsikia hata mwamuzi aliyevunjika-vunjika moyoni anapojikongoja katika sala yake.
2.0 Muktadha wa Kihistoria na Kisimulizi — Kutoka Gaza Hadi Gaza, Kutoka Alfajiri Hadi Usiku
2.1 Mwamuzi wa Mwisho, Kushuka kwa Mwisho
Samsoni ndiye mwamuzi mkuu wa mwisho kabla kitabu kugeukia vurugu za kikabila (Waam 17–21). Hadithi yake ilianza na tangazo la kuzaliwa na lugha ya uwakfu wa Mnadhiri (Waam 13), ikaendelea na tamaa na vurugu katika eneo la Wafilisti (Waam 14), na ikazama kwenye mizunguko ya kisasi na ukombozi wa nusu nusu (Waam 15) (Block 1999, 399–404, 439–48; Webb 1987, 196–205).
Sura ya 16 inakamilisha mlolongo huo. Maneno “akaona” na “akapenda” yanajirudia (16:1, 4), yakikumbusha kauli ya awali, “Yeye ananipendeza machoni pangu” (14:3). Mtu anayeakisi Israeli wanaofanya “kila mtu apendavyo machoni pake” anafikia mwisho akiwa kipofu kabisa (taz. 21:25). Mstari wa simulizi unatuongoza kutoka milango ya Gaza (16:1–3) hadi hekalu la Dagoni huko Gaza (16:21–30), kutoka Samsoni anayeuvua mji ngao yake hadi Samsoni anayepitishwa mitaani akiwa katika minyororo (Block 1999, 441–43; Wilcock 1992, 146–47).
2.2 Gaza, Dagoni na Nguvu ya Wafilisti
Gaza ni moja ya miji mitano mikuu ya Wafilisti, ngome muhimu kwenye barabara ya pwani kuelekea Misri. Mwisraeli mmoja kuivamia, kung’oa milango yake na kuibeba ni ishara ya kudhalilisha usalama wao: mji bila lango ni mji ulio uchi na hatarini (16:1–3). Hata hivyo simulizi linadokeza kwamba vituko vya Samsoni havibadilishi hali ya ndani: Israeli bado wanaishi chini ya utawala wa Wafilisti (taz. 13:1; 15:11) (Block 1999, 441–42).
Hekalu la Dagoni mwishoni mwa sura linawakilisha kiburi cha kidini na kisiasa cha Wafilisti. Wanapokusanyika kumsifu mungu wao kwa kumweka Samsoni mikononi mwao, tunasikia mgongano wa imani: ni nani anayetawala historia, Bwana au Dagoni? (16:23–24). Kitendo cha mwisho cha Samsoni ni pigo kwa nguvu za Wafilisti na pia ni ushahidi wa hadharani kwamba Bwana yuko juu ya miungu yao (Webb 1987, 217–19; Wilcock 1992, 149–51).
2.3 Muundo wa Waamuzi 16
Wanazuoni wengi wanaona Waamuzi 16 ikigawanyika katika sehemu kuu tatu, zikiwa zimezungukwa na taarifa fupi ndani ya kingo zake (Block 1999, 441–43; Webb 1987, 211–14):
Samsoni kwenye Lango la Gaza (16:1–3) – Tukio fupi la uzinzi na kutoroka kishujaa.
Samsoni na Delila katika Bonde la Soreki (16:4–22) – Simulizi ya ushawishi wa taratibu, udanganyifu na upotevu wa unadhiri.
Samsoni katika Hekalu la Dagoni (16:23–31) – Sala ya mwisho, kuanguka kwa hekalu, na mwamuzi anayekufa pamoja na maadui.
Mwendo wa hadithi ni wa kushangaza. Kisa cha Gaza kinasimuliwa kwa mistari mitatu tu; kisa cha Delila kinachukua mistari kumi na tisa. Tunakaribishwa kutazama kwa muda mrefu kushuka kwa Samsoni — kusikia maneno ya Delila yanayojirudia, kuona moyo wake ukitoka kwenye usiri hadi kupuuza mipaka, na kufikia pale ambapo kwa ukimya kabisa tunasikia, “Lakini hakujua ya kuwa Bwana amemwacha” (16:20) (Block 1999, 453–56).
3.0 Kutembea Ndani ya Maandishi — Malango, Nywele, Macho na Hekalu Linaloanguka
3.1 Waamuzi 16:1–3 — Usiku Gaza na Lango Juu ya Mlima
“Samsoni akaenda mpaka Gaza, akamwona huko kahaba, akaingia kwa huyo.” (16:1)
Sura inaanza ghafla. Hakuna maelezo ya kina, hakuna daraja. Samsoni anashuka mpaka Gaza, anamwona kahaba, na analala naye. Lugha inafanana na matukio ya awali: “akaona” na “akaingia” (taz. 14:1). Huyu shujaa tena anaongozwa na macho na tamaa (Webb 1987, 211–12).
Wakazi wa Gaza wanasikia kwamba yuko mjini. Wanazunguka mahali alipo na kusubiri mlangoni, wakipanga kumuua asubuhi (16:2). Lakini Samsoni anaamka usiku wa manane, anashika milango ya mji, miimo yake na kizingiti, anavinyofoa, anavipandisha mabegani na kuvipeleka “juu ya mlima ulio mbele ya Hebroni” (16:3).
Watafsiri wanajadili umbali: je, aliibeba kweli hadi Hebroni iliyo mbali, au hadi kilima kilicho upande ule? Vyovyote vile, ujumbe ni wazi. Samsoni anaidhalilisha Gaza hadharani kwa kung'oa lango lake — ishara ya nguvu, usalama na maisha ya mji. Hata hivyo mwandishi hataji kabisa Roho wa Bwana au Bwana katika tukio hili. Ni tendo la ajabu, lakini mwelekeo wa moyo wa Samsoni haugeuki (Block 1999, 441–43; Wilcock 1992, 146–47).
3.2 Waamuzi 16:4–9 — Delila Anaingia na Raundi ya Kwanza ya Mchezo
“Baada ya hayo akampenda mwanamke aliyekaa katika bonde la Soreki, jina lake aliitwa Delila.” (16:4)
Kwa mara ya kwanza kwenye simulizi la Samsoni tunasikia wazi kwamba “alimpenda” mwanamke. Tofauti na kahaba wa Gaza au yule mke Mtimna asiye na jina, Delila anatambulishwa kwa jina. Bonde la Soreki liko katikati ya eneo la Israeli na Wafilisti, eneo la mpakani ambapo utambulisho unachanganyika (Webb 1987, 212–13).
Wakuu wa Wafilisti wanamjia Delila na pendekezo: “Umbembeleze, ukaone nguvu zake nyingi ziliko, na kwa njia gani tuweze kumshinda” (16:5). Wanamwahidi fedha nyingi atakapogundua siri. Kama vile Samsoni alivyowatumia Wafilisti kujifurahisha, sasa wao wanamtumia Delila kumgeuza Samsoni kuwa mchezo wao.
Swali la kwanza la Delila linaonekana halina shida: “Na uniambie tafadhali, nguvu zako nyingi ziliko, na kwa njia gani unaweza kufungwa” (16:6). Samsoni anaamua kumtania, anamwambia uongo: kamba mpya za upinde. Anamfunga nazo wakati watu wamejificha ndani, anapigiwa kelele, “Wafilisti wanakujia, Samsoni!” naye anazipasua kama uzi ulioguswa na moto (16:7–9).
Tayari tunauona mtiririko: maneno ya Delila yana sumu, mzaha wa Samsoni una kiburi. Mwandishi ananong’ona, “basi siri ya nguvu zake haikujulikana” (16:9). Kwa wakati huo tu.
3.3 Waamuzi 16:10–17 — Kushinikizwa Hadi Kuchoka na Siri Kufichuliwa
Maneno yanajirudia na kuongeza shinikizo. Delila anamlaumu kwa kumdhihaki na kutomwambia kweli (16:10). Samsoni anamtajia kamba mpya, halafu anasema nywele zake zikifumwa kwa vishungi saba. Kila mara, Delila anatumia maelekezo yake ya uongo, anawaita Wafilisti nao wanakuja, na kila mara anavunjika kama kitu chepesi (16:11–14).
Kurudia huku kumepangwa makusudi kutubana na kutuchosha kama wasomaji, ili tuhisi uzito wa mchezo unaoendelea. Sio kwamba Samsoni hajui siri ya nguvu zake; ni kwamba Delila haachi kuiulizia, na Samsoni amenasa hata hatoki kwenye hayo mahojiano. Hatimaye, anatumia lugha inayokumbushia kibwagizo cha mke wa Mtimna: “Wawezaje kusema, ‘Nakupenda,’ na moyo wako haupo pamoja nami?” Anamsongasonga “kwa maneno yake kila siku” hata nafsi yake inajisikia kuchoka kiasi cha kufa (16:15–16; taz. 14:17) (Block 1999, 450–53; Webb 1987, 213–15).
Mwishowe, “anamfunulia yote ya moyo wake” (16:17). Anamwambia kwamba amekuwa Mnadhiri wa Mungu tangu tumboni mwa mama yake; kichwa chake kikinyolewa, nguvu zake zitamwacha na atakuwa dhaifu kama mtu mwingine yeyote. Nywele, nadhiri na utambulisho vinashikana pamoja kwenye ujuzi wake.
Hapa mwandishi anatufanya tuhisi jinsi mpaka ulivyobaki mwembamba. Tayari Samsoni amekiuka baadhi ya masharti ya Mnadhiri (amegusa maiti, ameishi kwenye mazingira ya sherehe na unywaji wa divai), lakini hajawahi kusalimishai ishara ya nje ya umaalumu wake. Sasa anauweka rehani mpaka huo wa mwisho kwenye paja la mwanamke aliyemuuza mara kwa mara.
3.4 Waamuzi 16:18–22 — Bwana Aondoka, Macho Yanang’olewa, Nywele Zaanza Kuchipuka
Safari hii Delila anatambua wazi kwamba jambo hili si mzaha tena. Mwandishi anapangilia simulizi kusisitiza hatua zake moja baada ya nyingine: anaona kwamba amemfunulia “moyo wake wote,” anawaita wakuu wa Wafilisti, anambembeleza Samsoni magotini pake, anamwita mtu amnyoe vile vishungi saba vya nywele, kisha tena anampigia kelele, “Wafilisti wanakujia, Samsoni!” (16:18–20). Delila sasa ndiye anayeongoza mchezo; Samsoni amekuwa mtazamaji asiye na sauti (Block 1999, 453–55).
Samsoni anaamka na kujisemea, “Nitakwenda nje kama nyakati nyingine, na kujinyosha” (16:20). Kisha unakuja mojawapo ya mistari ya huzuni zaidi katika Waamuzi: “Lakini hakujua ya kuwa Bwana amemwacha.” Janga la kwanza si kukatwa kwa nywele, bali kuondokewa na uwepo — na Samsoni kutokujua.
Wafilisti wanamkamata, wanamng’oa macho, wanamtelemsha Gaza, wanamfunga kwa pingu za shaba, wanamfanya msaga ngano gerezani (16:21). Yule aliyewahi kuchoma mashamba sasa anazunguka mduara akisukuma jiwe la kusagia pasipo kupumzika kama dunia inavyojizungusha katika muhimili wake pasipo kukoma. Macho yaliyompeleka mbali na Mungu sasa yameondolewa; aliyejifurahisha kwa kuwafanyia wengine mzaha sasa yeye ndiye kageuka kichekesho.
Lakini mwandishi anaachilia cheche ya tumaini: “Lakini nywele za kichwa chake zikaanza kuota tena, baada ya kunyoa kwake” (16:22). Neno “kuanza” linakumbusha 13:25, Roho alipo-muanza kumsukuma Samsoni, na 16:19, Delila alipo-muanza kumsumbua. Hata gizani gerezani, tumaini jipya linaanza kujitokeza tena, na msomaji anaalikwa kulifuatilia (Block 1999, 455–56; Wilcock 1992, 148).
3.5 Waamuzi 16:23–27 — Sikukuu ya Dagoni na Mfungwa Kipofu Anayeburudisha Watu
Maandishi yanahamia kwenye sherehe kubwa ya dhabihu kwa Dagoni, mungu wa Wafilisti (16:23). Wakuu wanakusanyika kumsifu mungu wao kwa sababu amemtia Samsoni mikononi mwao. Wanamwita “adui wetu” na “mharibifu wa nchi yetu” (16:23–24). Somo la kitheolojia liko wazi: wanatafsiri kukamatwa kwa Samsoni kama ushindi wa Dagoni juu ya Bwana (Webb 1987, 217–18).
Katika furaha yao ya kilevi, wanadai Samsoni aletwe “atuburudishe” (16:25). Lugha ya asili inapendekeza ilikuwa burudani ya kuimba, kucheza au onyesho la kumdhalilisha. Mwamuzi kipofu anaingizwa hekaluni akiwa ameshikwa mkono, anawekwa kati ya nguzo zinazobeba jengo. Kijana mdogo anamwongoza; Samsoni anaomba awekwe mahali aweza kupapapasa hizo nguzo na kujiegemeza (16:25–26).
Juu, kwenye dari, wapo kama watu elfu tatu, wanaume na wanawake, wanatazama Samsoni akifanya mchezo wao (16:27). Aliyewahi kuwachezea maadui wake sasa ndiye taswira kuu ya kicheko chao cha kikatili.
3.6 Waamuzi 16:28–31 — Sala ya Mwisho na Nyumba Inayoanguka
Ndani ya aibu hiyo, Samsoni hatimaye anaomba kwa uwazi:
“Ee Bwana MUNGU, unikumbuke, nakusihi, unitie nguvu, nakusihi, mara hii tu, Ee Mungu, nipate kujilipiza kisasi juu ya Wafilisti kwa sababu ya macho yangu mawili.” (16:28)
Sala hii ni mchanganyiko mseto. Inamwita Bwana kwa jina lake la agano, inakiri kwamba nguvu zinatoka kwake, lakini sababu ya kujibiwa inayotajwa ni kujilipiza kisasi macho yake. Hasira ya Samsoni haijatoweka. Hata hivyo, anamgeukia Mungu sahihi, kwa mtazamo sahihi wa utegemezi, kwa maneno pekee anayoweza kuyajua kwa wakati huo (Block 1999, 458–60; Wilcock 1992, 149–51).
Anashikilia nguzo mbili kuu, mkono wa kuume kwenye mojawapo, wa kushoto kwenye nyingine, na kusema, “Na nife mimi pamoja na Wafilisti” (16:30). Anajikunja kwa nguvu zake zote; nyumba inaanguka juu ya wakuu na juu ya watu wote waliokuwamo. Mwandishi anasema, “Na waliokufa aliowaua wakati wa kufa kwake walikuwa wengi kuliko wale aliowaua wakati wa kuishi kwake” (16:30).
Ndugu za Samsoni wanashuka, wanauchukua mwili wake, wanamzika kati ya Sora na Eshtaoli, katika kaburi la baba yake Manoahi. Taarifa ya mwisho inarudia 15:20: “Naye alikuwa mwamuzi wa Israeli muda wa miaka ishirini” (16:31). Jua limezama jioni ya mwamuzi mkuu wa mwisho (Block 1999, 460–63; Webb 1987, 218–19).
4.0 Tafakari ya Kiroho — Kuona, Unadhiri na Mungu Anayekumbuka
4.1 Kutoka “Yaliyo Mema Machoni Pangu” Hadi Kukosa Macho Kabisa
Maisha ya Samsoni yanasimuliwa na kitenzi kiku cha kuona. Anaona mwanamke Mtimna na kumtaka (14:1–3). Anamuona kahaba Gaza na kuingia kwake (16:1). Anamuona Delila na kumpenda (16:4). Maamuzi yake yanaongozwa na kile kinachoonekana kuwa “chema machoni pake,” yakionyesha hali ya kiroho ya Israeli mwishoni mwa kitabu (21:25) (Webb 1987, 197–99, 211–13).
Mwisho wa yote, macho hayo yanang’olewa (16:21). Aliyetembea kwa kuongozwa na macho analazimishwa kuishi katika giza halisi. Ni humo gizani anapojifunza kuomba, hata kama si kwa ukamilifu. Waamuzi 16 ni kama taa ya dharura. Inawashwa juu ya barabara ya tamaa. Inaangaza safari inayoongozwa na macho ya tamaa, ikipindia kuelekea kwenye maporomoko ya kimaadili. Kutoka hapo, roho hushuka taratibu kama msafiri anayeteleza ndani ya kina kirefu kisicho na nuru ya tumaini.
Lakini hata hapa, Mungu hajamalizana na Samsoni. Giza la upofu linageuka kuwa jukwaa ambako simulizi ya mwisho ya imani ya Samsoni inaigizwa. Huyo huyo ambaye macho yake yalimpotosha anapewa nafasi ya mwisho kuwa chombo cha Bwana.
4.2 Delila, Usaliti na Gharama ya Kuuzwa
Delila haitwi kahaba; ni mwanamke anayekaa Soreki, anayetembelewa na wakuu wa Wafilisti wakiwa na rushwa mikononi. Kwao, Samsoni ni tatizo la kutafutiwa suluhisho, na Delila ni chombo cha kulitatua. Ushawishi wake wa kila siku, namna anavyotumia neno “nakupenda” kama ndoano, na jinsi anavyoliongoza kwa makini kila tukio katika 16:18–20 vinamuonyesha kama msaliti anayepangilia mitego yake kwa ustadi wa kushangaza (Block 1999, 446–55; Wilcock 1992, 147–49).
Mwandishi hasimulii kutuvutia sana kwenye saikolojia ya Delila, bali kutazama picha kubwa ya kile kinachotokea watu wanapogeuzwa kama bidhaa sokoni. Samsoni amewatumia wengine kwa kujifurahisha; sasa yeye ndiye anayehesabiwa kama siri ya kuuzwa. Hadithi inafunua duniani ambako mahusiano yanapimwa kwa ushawishi, vitisho na malipo — kisha inatuuliza kama dunia yetu leo ni tofauti sana.
4.3 Nywele, Nadhiri na Uwepo wa Mungu
Nywele za Samsoni si hirizi ya kishirikina; ni alama ya nje ya maisha ya Mnadhiri wa Bwana (Hes 6:1–21; Waam 13:5, 7). Anapomweleza Delila siri hiyo, anasalimisha mikononi mwake si mtindo wa nywele tu, bali utambulisho wake mzima.
Wakati wa kusisimua si saa ile nywele zinapoanguka tu, bali pale tunaposikia, “Bwana akamwacha” (16:20). Hadithi inasisitiza kwamba nguvu za Samsoni zilikuwa sikuzote za kukopeshwa — zawadi ya Roho wa Bwana, si sifa ya asili ya mwili wake. Kunyoa nywele kunakuwa ni kilele cha safari ndefu ya kupuuza mipaka ya unadhiri wake; ni onyesho la nje la kile kilichokuwa kikitokea ndani kwa muda mrefu (Block 1999, 453–56; Webb 1987, 215–16).
Wakati huohuo, kuota upya kwa nywele gerezani kunaonyeshwa kama ishara ya nafasi mpya. Nywele zinaweza kuota upya; ushirika na Mungu pia unaweza kufufuliwa. Lakini urejesho hauondoi matokeo yote. Samsoni hawezi kurudishiwa macho. Neema ya Mungu inamkuta pale alipo — kipofu, mnyenyekezwa, lakini bado anaweza kuamini.
4.4 Mungu wa Sala ya Mwisho
Sala ya mwisho ya Samsoni ni fupi, imechanganyika kiimani na imejaa hisia kali. Anamwomba Mungu amkumbuke na kumtia nguvu “mara hii tu,” ili alipe kisasi kwa macho yake (16:28). Hakuna sala ndefu ya kutubu, hakuna maombolezo marefu. Hata hivyo Bwana anajibu.
Wanazuoni wanajadili kama kitendo cha mwisho cha Samsoni kieleweke kama imani ya kishujaa, au kama aina ya kujiua, au mchanganyiko wa vyote (Block 1999, 458–63; Wilcock 1992, 149–53). Lililo wazi ni kwamba Mungu bado anatawala. Analeta hukumu juu ya wakuu wa Wafilisti, analithibitisha tena jina lake juu ya Dagoni, na anatumia hata ombi lililochanganyika la Samsoni kama chombo cha pigo la mwisho.
Hadithi ya Samsoni hivyo inaakisi theolojia ya kitabu chote: Mungu ni mwaminifu kwa makusudi yake hata anapotumia vyombo vya udong vilivyo jaa nyufa. Samsoni si mfano wa mwanafunzi mkamilifu, lakini sala yake ya mwisho inafunua Mungu anayesikia watu waliofikia mwisho wa uwezo wao.
5.0 Matumizi kwa Maisha — Wakati Nguvu Zinapoisha na Neema Inapoanza
5.1 Kulinda “Malango” ya Moyo
Samsoni anaingia Gaza bila mpango mwingine isipokuwa kuifuata tamaa (16:1). Nguvu zake za mwilini zinamruhusu kutoka usiku akiwa amebeba malango ya mji, lakini malango ya ndani ya moyo wake tayari yameporomoka. Wanafunzi wa Kristo leo hatubebi milango ya miji, lakini tunaishi katika ulimwengu uliojaa mwaliko wa kufuata macho yanakotupeleka na kutimiza miili yetu inachotaka.
Tunaweza kujiuliza:
Ni wapi ninaendelea kwenda kwenye “maeneo ya Gaza” — sehemu ninazojua ni hatari kiroho — bila kumtafuta Bwana aniongoze?
Je, kuna mahusiano au mifumo ya maisha niliyojiingiza, kama Samsoni , nikichezea humo wito wa Mungu kana kwamba naweza kujinasua nje muda wowote nipendavyo?
Kulinda malango ya moyo si kukimbia dunia, bali kuishi tukijua kwa makusudi kwamba sisi ni mali ya Mungu, mwili na roho.
5.2 Kutochanganya Ishara na Chanzo
Nguvu za Samsoni hazikuwa sawa na nywele zake, wala hazikutoka humo moja kwa moja. Janga la 16:20 ni kwamba alitarajia mambo kuendelea kama kawaida hata baada ya unadhiri wake kukanyagwa: “Nitakwenda nje kama nyakati nyingine.” Amezoea kudhani kwamba nguvu ni jambo la "kujinyoosha"na kuzitumia moja kwa moja.
Nasi pia tunaweza kuchanganya ishara za nje — nafasi, karama, shughuli nyingi kwenye huduma, hisia kali za kiibada — na uwepo hai wa Mungu. Tunaweza kuendelea kuhubiri, kuongoza, kuimba, kupanga, ilhali ule utegemezi wa ndani kwa Roho wake umepungua.
Waamuzi 16 inatualika tusimame na kuomba: “Bwana, usiniruhusu nijidanganye. Nikague. Nionyeshe pale ninapotegemea mazoea, kipaji au jina badala ya Roho wako.” Lengo si kututia hofu, bali unyenyekevu.
5.3 Kukabiliana na Anguko na Kuanza Tena
Anguko la Samsoni ni la kishindo na la wazi. Anapoteza uhuru, anapoteza macho, anapoteza heshima. Lakini simulizi yake Gaza haiishii kwenye kunyolewa na Wafilisti. Taarifa inasema kwamba “nywele za kichwa chake zikaanza kuota” (16:22) ikiaashiria mchako tulivu ya kurejeshwa.
Kwa wale walioanguka kimaadili, kimahusiano au kiroho, mwisho wa Samsoni ni wa kutisha na wenye tumaini pia:
Wa kutisha, kwa sababu matokeo yapo. Kuna mambo yakivunjika hayawezi kurudi kama yalivyokuwa.
Wa matumaini, kwa sababu Mungu hamfuti mtu kwenye kitabu chake mara tu anapoanguka. Bado anaweza kuandika sura ya mwisho iliyo tofauti.
Katika Kristo, Mungu aliyemsikia Samsoni kwenye sala ya mwisho anatuita tumwendee kabla hatujafika ukingoni. Lakini hata tukifika huko, hata tukiwa na historia ya kuchanganya mambo, mlango wa rehema haujafungwa.
5.4 Kujifunza Kuomba “Sala ya Mwisho” Tukiwa Bado Hai
Sala ya mwisho ya Samsoni inaweza kutumika kama kielelezo cha jinsi neema inavyoweza kutugeuza:
“Unikumbuke” — si kama madai, bali kama ombi la neema ya Mungu itukumbatie tena.
“Unitie nguvu” — si kwa ajili ya kulipiza kisasi binafsi, bali kwa kutembea kwa uaminifu kumalizia hatua zilizosalia za safari yetu.
Badala ya kusubiri mpaka maisha yatuharibikie kabisa, tunaweza kuleta udhaifu na mioyo iliyogawanyika kwa Mungu sasa. Waamuzi 16 haisimulii kupendezesha mwisho wa Samsoni, lakini inathubutu kutuambia kwamba Mungu anawasikia wanaogundua mwishoni kwamba hawana nguvu kama walivyodhania wanazo.
Maswali ya Tafakari
Unaona wapi mtindo wa Samsoni wa kuongozwa na “yaliyo sawa machoni pako” — hasa kwenye mahusiano, ngono, au matumizi ya mamlaka?
Je, kuna namna yoyoye ulioyoanza kutosheka na kung'oa “milango” — majukumu, vipaji na ratiba za huduma — badala ya chemchemi ya uwepo wa Mungu mwenyewe? Hadithi ya Waamuzi 16 ni kama kioo: inakuonyesha onyo gani na kukupa faraja gani unapojiangalia hapo?
Unamuitikiaje Delila kihisia — kwa hasira, hukumu, kujitambua, au vinginevyo? Nafasi yake kwenye simulizi inafunua nini kuhusu namna tunavyowatumia au kutumiwa na watu?
Chukulia wewe ndiwe Samsoni katika sala yake ya mwisho, unataka kumuomba Mungu akukumbuke wapi, na akutie nguvu wapi zaidi leo?
Unaweza kutaja sehemu mojawapo ya maisha yako inayofanana na gereza la Samsoni — yenye kurudia rudia, aibu, giza — na ingekuwaje kuamini kwamba “nywele zinaanza kuota” hata hapo?
Sala ya Mwitikio
Bwana Mungu,
Waona wale wanaoonekana wenye nguvu lakini si wenye nguvu ndani, wale wanaobeba milango usiku wakificha utupu wao mchana.
Waona mahali ambapo macho yetu yametupotosha, ambapo tumeingia Gaza kwa ajili ya starehe na tumeamkia asubuhi tukiwa kwenye minyororo.
Utuhurumie, ee Bwana.
Pale tulipochukulia zawadi zako kama mali yetu, pale tulipochezea utakatifu kama igizo, pale tulipotegemea nywele zaidi ya uwepo wako, tusamehe na uturudishe.
Tufundishe kulinda milango ya mioyo yetu. Tufundishe kutembea sio kwa kile kinachovutia machoni, bali kwa nuru ya Neno lako.
Kwa wale wanaojihisi kama Samsoni gerezani, waliopofushwa, waliofungwa, wakizunguka mduara mduara, acha kazi tulivu ya kuota upya ianze. Wanong’oneze tena kwamba unawakumbuka, kwamba hujasahau majina yao.
Tujalie neema ya kuomba kabla kila kitu hakijaanguka, lakini pia imani ya kuomba hata baada ya kuanguka. Acha sala zetu za mwisho — na zile zote kabla yake — zijibiwe kwa sababu ya Yesu, Mwamuzi ambaye hakuwahi kupoteza wito wake, aliye fungwa na kudhihakiwa, aliyeinua mikono yake, na kwa kifo chake akawashinda adui zetu.
Katika jina lake tunaomba tukumbukwe na kutiwa nguvu siku ya leo. Amina.
Dirisha la Sura Inayofuata / Next Chapter Preview
Kwa kifo cha Samsoni, enzi ya waamuzi kama viongozi wa karama za mvuto inafika mwisho. Sasa kitabu kinageuka kutoka hadithi za uwanja wa vita hadi visa vya nyumba binafsi, sanamu za kifamilia na vita vya makabila:
Waamuzi 17 — Madhabahu ya Mika, Kuhani wa Kuajiriwa, na Wakati Dini Inapompoteza Mungu wa Kweli.
Tutaona mtu anayejijengea mahali pake pa kuabudia, anayeajiri kuhani wake binafsi, na kujiundia mwenyewe dini ya kujipendeza kwa macho, lakini imempoteza Mungu aliye hai. Maswali yahusuyo nguvu na kuona kwenye simulizi ya Samsoni sasa yataakisiwa kwenye maswali kuhusu ibada na ukweli.
Bibliografia
Block, Daniel I. Judges, Ruth. New American Commentary 6. Nashville: Broadman & Holman, 1999.
Webb, Barry G. The Book of Judges: An Integrated Reading. Journal for the Study of the Old Testament Supplement Series 46. Sheffield: JSOT Press, 1987.
Wilcock, Michael. The Message of Judges: Grace Abounding. The Bible Speaks Today. Downers Grove, IL: InterVarsity, 1992.
Comments