Uchambuzi wa Waamuzi 19 — Mlawi, Mwanamke Aliyevunjika, na Usiku wa Uovu Usiozuilika
- Pr Enos Mwakalindile
- 3 days ago
- 13 min read
Wakati upendo wa agano unapoanguka na ukarimu unapokufa, usiku hujaa uovu usiozuilika.
1.0 Utangulizi — Wakati Nyumba Inapogeuka Mahali pa Kuumiza
Waamuzi 19 unasimulia moja ya usiku wa giza sana katika Biblia.
Katika sura 17–18 tuliiona sanamu ya Mika ikiibiwa, na kabila la Dani likitumia dini kama chombo cha maslahi ya kikabila. Ibada ilipoteza kitovu cha Mungu na kuwa chombo cha tamaa ya watu. Sasa kamera inasogea kutoka kwa sanamu zilizoibwa hadi kwa mwili uliovunjwa. Kama sura zilizotangulia zilivyotuonyesha kinachotokea watu wa Mungu wanapopoteza kitovu cha ibada ya kweli, Waamuzi 19–21 zinaonyesha kinachotokea wanapopoteza kitovu cha jamii iliyo katika agano.
Tunakutana tena na mlawi mwingine, safari nyingine, nyumba nyingine katika nchi ya vilima ya Efraimu. Mwanzo wa simulizi hii unaonekana mtulivu na wa kawaida: ndoa iliyopasuka, safari ya kujaribu kurudisha mahusiano, mkwe wa baba mwenye ukarimu kupita kiasi ambaye hataki kabisa wageni wake waondoke. Lakini jua linapozama, hadithi inageuka kuwa ya kutisha. Mwanamke mnyonge anasukumizwa mikononi mwa umati. Anabakwa na kutendewa vibaya usiku kucha, na asubuhi anajikokota na kuanguka mlangoni. Mwili wake uliovunjika unakuwa cheche inayowasha vita ya wenyewe kwa wenyewe katika taifa (19:22–30; 20:1–11).
Simulizi hii haijaandikwa kutuliza udadisi wetu. Imeandikwa kushuhudia mtikisiko wa kimaadili. Israeli inapaswa kutazama Gibeah na kushangaa, “Tumefikaje hatua ya kufanana na Sodoma?” (Block 1999, 474–79; Webb 1987, 230–34). Mwandishi anatuita tujisikie kuchukizwa, kuumia, na kuwaka hasira ya utakatifu—na kutambua kwamba hivi ndivyo inavyoonekana pale ambapo “hapakuwa na mfalme katika Israeli” na “kila mtu alifanya yaliyo sawa machoni pake” (19:1; 21:25).
Waamuzi 19 inaibua maswali mazito:
Nini hutokea watu wa Mungu wanapofikia hatua ya kutenda maovu ya namna ya Sodoma?
Jinsi gani ukarimu na upendo wa agano unavyogeuka kuwa woga na kujilinda wenyewe?
Ina maana gani kusoma simulizi inayomzungukia mwanamke anayenyanyaswa, kunyamazishwa na kuangamizwa—na bado mateso yake yakawa ndiyo kitovu cha theolojia ya simulizi hii?
Tunaitwa kutembea polepole, kwa heshima na huzuni. Sura hii si fumbo la kutegua, bali ni jeraha la kushuhudia.
2.0 Muktadha wa Kihistoria na Kiusimulizi — Kuanzia Miungu Iliyoporwa Hadi Mwili Uliovunjwa
2.1 Picha ya Pili ya Hitimisho la Kitabu
Waamuzi 19–21 zinaunda sehemu ya pili ya hitimisho refu la kitabu (17–18; 19–21). Sehemu ya kwanza (Mika na Dani) ilionyesha upotovu wa ibada; sehemu ya pili (Mlawi na Benyamini) inaonyesha kuanguka kwa maadili ya kijamii na ya kimaadili. Pamoja, sehemu hizi mbili zinakuwa kama vioo viwili vinavyomwangazia Israeli wakati wa siku zile “hapakuwa na mfalme katika Israeli” (17:6; 18:1; 19:1; 21:25) (Block 1999, 466–69; Webb 1987, 220–21; Wilcock 1992, 154–56).
Katika sehemu zote mbili tunakutana na Mlawi, nyumba ya vilima ya Efraimu, safari, na mkasa unaofunua uozo uliopo moyoni mwa taifa. Katika sehemu ya kwanza, Mlawi aliyekuwa akihamahama anageuka kuwa kuhani wa kuajiriwa katika madhabahu ya nyumbani, kisha katika mahali pa ibada la kabila la Dani. Katika sehemu ya pili, sura hii ya Mlawi inamhusu mwanamke wake mdogo anayebakwa na kukatwakatwa, na viungo vyake kutumwa kama barua ya vita kwa makabila ya Israeli.
2.2 “Siku zile hapakuwa na mfalme katika Israeli”
Sura inaanza kwa maneno: “Ikawa siku zile, hapakuwa na mfalme katika Israeli…” (19:1). Kirejeo hiki kinabeba hitimisho lote (17:6; 18:1; 19:1; 21:25). Kifungu hiki hakidai tu haja ya mfalme; kinatambulisha ugonjwa wa kiroho. Bila mfalme mwaminifu—bila kukubali pamoja kutawaliwa na Torati ya Bwana—kila kabila, kila mji, kila mwanaume anakuwa sheria kwa nafsi yake.
Mji wa Gibeah uko katika kabila la Benyamini (19:14). Hilo lina uzito. Baadaye katika historia ya Israeli, Gibeah utakuwa mji wa nyumbani na ngome ya kisiasa ya mfalme Sauli (1 Sam 10:26; 15:34). Mfalme wa kwanza wa Israeli atatokea katika mji uleule unaoonekana hapa kama Sodoma. Mwandishi anaashiria kwamba hata kama ufalme utakuwa sehemu ya suluhisho, hautakuwa suluhisho rahisi wala safi (Webb 1987, 235–37).
2.3 Mlio wa Sauti ya Sodoma
Wasomaji wengi wametambua ulinganifu mkubwa kati ya Waamuzi 19 na Mwanzo 19 (Lutu na Sodoma). Katika simulizi hizi mbili tunakuta mambo haya:
Wasafiri wanaingia mjini jioni (Gen 19:1; Judg 19:14–15).
Mzee mmoja anasisitiza kuwakaribisha nyumbani kwake (Gen 19:2–3; Judg 19:16–21).
Wanaume waovu wanaizingira nyumba na kudai mgeni wa kiume atolewe kwao (Gen 19:4–5; Judg 19:22).
Mwenyeji anatoa binti zake (na hapa, suria) badala ya wageni wa kiume (Gen 19:6–8; Judg 19:23–24).
Usiku unakuwa jukwaa la ukatili wa kingono wa kutisha (Gen 19:9–11; Judg 19:25–26).
Lakini safari hii tukio halitokei katika mji wa Wakanaani wanaohukumiwa, bali katika mji wa Waisraeli wa kabila la Benyamini. Ujumbe wake ni mchungu sana: Israeli imekuwa kama Sodoma kinyume cha watu wake wenyewe. (Block 1999, 474–77; Wilcock 1992, 165–67).
2.4 Mpangilio wa Waamuzi 19
Wachambuzi wengi wametazama sura hii kama mfululizo wa matukio yanayofungamana (Block 1999, 474–81; Webb 1987, 230–37):
Mgawanyiko na Jaribio la Maridhiano (19:1–4) – Mlawi na suria wake wanatengana; yeye anaenda kumrudisha; baba mkwe anampokea kwa furaha.
Kucheleweshwa Kuondoka (19:5–10) – Kuhairishwa hairishwa kuondoka, kula na kunywa mara nyingi; baba mkwe hataki kabisa waondoke.
Kukataa Jebusi na Kuchagua Gibeah (19:11–15) – Mlawi anakataa kulala kwa “wageni” na kuchagua mji wa Waisraeli wa Gibeah.
Ukarimu na Tishio Gibeah (19:16–21) – Mzee mmoja anawakaribisha; mji mzima kimya, hakuna anayefungua nyumba.
Usiku wa Uovu Usiozuilika (19:22–26) – Umati unazingira nyumba; suria anasukumwa nje na kubakwa usiku kucha.
Mwili Uliosambaratika na Mwito wa Vita (19:27–30) – Mlawi anamkuta ameanguka mlangoni, anamchukua nyumbani, anamkatakata vipande kumi na viwili, na kuvituma Israeli, akiamsha ghadhabu ya taifa.
Uongezekaji taratibu wa ukarimu usiokamilika katika sehemu ya kwanza ya sura unazidisha mshtuko wa mlipuko wa uovu katika sehemu ya pili.
3.0 Kutembea Ndani ya Maandiko — Mgawanyiko, Ukarimu, na Usiku wa Hofu
3.1 Waamuzi 19:1–4 — Mlawi, Suria, na Baba Mkwe Mwenye Ukarimu Kupita Kiasi
“Palikuwako mmoja, Mlawi… naye akamtwaa kwake suria kutoka Bethlehemu ya Yuda. Suria wake akafanya uzinzi juu yake, akamwacha, akaenda nyumbani kwa baba yake…” (19:1–2, tafsiri kwa muhtasari)
Tunamkuta Mlawi asiyejulikana kwa jina kutoka vilima vya Efraimu na suria wake kutoka Bethlehemu. Kifungu cha Kiebrania kinachotafsiriwa “akafanya uzinzi” kinaweza pia kumaanisha “alikasirishwa naye” au “alimwacha na kuondoka”; msisitizo uko kwenye kuvunjika kwa uhusiano (Block 1999, 474–75). Anarudi nyumbani kwa baba yake kwa miezi minne.
Mlawi anajitoa, anasafiri “kuzungumza naye maneno ya kumtuliza moyoni na kumrudisha nyumbani” (19:3). Lengo linaonekana kuwa ni kusuluhisha. Baba wa msichana anamkaribisha kwa furaha, wanakaa siku tatu wakila na kunywa. Mazingira yanaonekana hata kuwa ya ucheshi mtulivu: kila asubuhi Mlawi anapotaka kuondoka, baba mkwe anamwambia, “Burudisha moyo wako kwanza kwa kipande cha mkate, halafu utaondoka” (19:5–8). Siku nyingine inaisha, kuondoka kunasogezwa mbele.
Kuchelewa huku kuna kusudi ndani ya simulizi. Mlawi anapofanikiwa kuondoka, tayari ni mchana wa jioni (19:9). Hatari ya kusafiri usiku itawalazimisha watafute mahali pa kulala—na hivyo kufika Gibeah jioni kwa kuchelewa.
3.2 Waamuzi 19:5–10 — Ukarimu Unaosahau Muda
Kusisitiza kubaki kwa “usiku mwingine tu” kunaonekana kama ukarimu, lakini kunageuka kuwa hatari. Kushindwa kumruhusu mgeni aondoke kwa wakati kunafungua mlango wa mkasa utakaofuata. Ukarimu usiozingatia hali halisi—wakati, usalama, mipaka—unaweza pia kuwa tatizo.
Hatimaye Mlawi anakataa kubaki tena usiku. Anasafiri jioni akiwa na mtumishi wake na suria wake, wakitafuta “mahali pa kulala usiku” kabla giza halijawa totoro (19:9–10).
3.3 Waamuzi 19:11–15 — Kukataa Jebusi, Kuchagua Gibeah
Wanapokaribia Jebusi (Yerusalemu), mtumishi anashauri waingie mjini walale huko. Lakini Mlawi anakataa:
“Tusigeuke kuingia katika mji wa wageni, wasiokuwa wa wana wa Israeli, lakini twende mpaka Gibeah” (19:12, kwa muhtasari).
Anataka kubaki “miongoni mwa watu wetu,” akidhani usalama kwa sababu ni mji wa Israeli. La kushangaza, uamuzi huu unawatia katika hatari kubwa zaidi kuliko ambavyo wangeweza kukutana nayo miongoni mwa Wajebusi. Mwandishi anaonyesha upofu wa kutegemea tu kwamba kwa kuwa tuko “miongoni mwa waamini” basi tuko salama, bila kujiuliza kama mioyo yao bado inaakisi tabia ya Bwana (Webb 1987, 233–34).
Wanapowasili Gibeah, “hakuna mtu aliyewakaribisha nyumbani kwake walale usiku” (19:15). Katika tamaduni zao, ukarimu kwa mgeni ulikuwa wajibu wa msingi. Kimya cha mji kinatoa ishara ya tishio kabla hata hatujaliona waziwazi.
3.4 Waamuzi 19:16–21 — Mzee Mmoja Anayefungua Mlango
Mzee mmoja, naye pia ni mgeni kutoka Efraimu, anarudi kutoka shambani jioni na kuwaona wasafiri wakiwa wamekaa katika uwanja wa mji (19:16). Anawauliza, mnatoka wapi, mnaenda wapi. Anaposikia safari yao, anawasihi wasilale uwanjani (19:20). Anatoa chakula kwa wanyama na kwao, anasisitiza mara mbili, “Msilale uwanjani.”
Onyo lake linarudia na kuonyesha kwamba tayari anajua tabia ya mji. Gibeah ina nyumba, ina wakaaji, lakini ni mzee mmoja tu ndiye yuko tayari kuwa mwenyeji wa kweli na mlinzi. Hata hivyo, ukarimu wake nao utavunjika mbele ya shinikizo la umati.
3.5 Waamuzi 19:22–26 — Usiku wa Uovu Usiozuilika
“Walipokuwa wakifurahi mioyoni mwao, tazama, watu wa mji, watu waovu, wakauzunguka nyumba, wakapiga mlango kwa nguvu…” (19:22).
Tunaona mabadiliko ya ghafla kutoka joto la chakula hadi baridi ya tishio. “Wana waovu” (wana wa Beliali) wanaizingira nyumba na kudai, “Mtoe mtu aliyekuja nyumbani kwako, tumjue” (19:22). Maneno yanabeba sauti ileile ya watu wa Sodoma katika Mwanzo 19; hakuna mazungumzo ya heshima hapa.
Mwenyeji anatoka nje na kuwaita “ndugu zangu,” anawasihi wasitende uovu huo kwa mgeni wake. Cha kusikitisha, anatoa binti yake bikira na suria ya Mlawi badala yake: “Wanyenyekezeni na kufanya nao kama ipendezavyo machoni penu; lakini mtu huyu msifanye jambo hili la kipumbavu sana” (19:23–24, kwa muhtasari).
Tunasukumwa tuchukizwe. Mwenyeji anatambua kwamba kumbaka mgeni wa kiume ni jambo la aibu na uovu, lakini yuko tayari kuwasukuma wanawake kwa umati ili kulinda heshima yake na heshima ya mgeni wa kiume. Hapa thamani ya heshima ya wanaume inawekwa juu kuliko usalama wa wanawake.
Umati unakataa pendekezo lake. Maandiko yanasema wazi tu kwamba Mlawi anamkamata suria wake na kumsukuma nje, nao “wakamjua na kumtesa usiku kucha hata alfajiri” (19:25). Maelezo ni mafupi lakini maumivu ni makubwa. Asubuhi inapopambazuka, anajikokota hadi mlangoni pa nyumba ambako bwana wake amelala (19:26).
Wanaume wa Gibeah, mwenyeji, na Mlawi wote wanamwangusha. Umati ni wakatili; mwenyeji ni mwoga; Mlawi anatanguliza uhai wake kuliko wa mke wake. Hakuna anayetimiza upendo wa agano kwa mhitaji anayeteseka zaidi (Block 1999, 476–79; Wilcock 1992, 167–69).
3.6 Waamuzi 19:27–30 — Mwili Uliopondeka na Kilio la Taifa
Asubuhi, Mlawi anafungua mlango “ili aende zake,” anamkuta mwanamke amelala chini kizingitini, mikono yake ikiwa imeshika kizingiti (19:27). Maneno yake ni makavu sana: “Ondoka, twende” (19:28). Hakuna kilio, hakuna kuomba msamaha, hakuna faraja—ni amri tu. “Lakini hakujibu” (19:28).
Anamweka juu ya punda, anarudi nyumbani, ndipo anafanya kitu kigumu hata kufikiria: anachukua kisu, anamkatakata mwili wake vipande kumi na viwili, na kuvituma katika mipaka yote ya Israeli (19:29). Mwandishi hasemi wazi nia yake. Je, ni ishara ya kinabii ya kupiga kelele kwa haki, ni kisasi, au ni siasa za kuhamasisha vita? Pengine vyote kwa pamoja. Lakini pia ni kuutumia tena mwili wa mwanamke kama chombo cha ajenda yake.
Sura inafungwa kwa mshangao wa taifa lote:
“Ikawa kila mtu aliyeiona akasema, Jambo hili halijafanyika wala kuonekana tangu siku ile wana wa Israeli walipokwea kutoka nchi ya Misri hata leo; fikirini juu ya jambo hili, shaurianeni, mkatoe tamko” (19:30).
Uovu huu hauwezi kupuuzwa. Israeli inaitwa kutafakari, kushauriana, na kuitikia. Vita vya wenyewe kwa wenyewe vya sura ya 20–21 vinaanzia mlangoni hapa.
4.0 Tafakari ya Kitheolojia — Wakati Watu wa Mungu Wanapofanana na Sodoma
4.1 Israeli Kama Sodoma kwa Watu Wake Wenyewe
Kwa kuiga sauti na sura ya Mwanzo 19, mwandishi anatoa hoja kali ya kitheolojia: tatizo si “uko nje” tu miongoni mwa Wakanaani au katika Sodoma; tatizo lipo “hapa ndani” miongoni mwa watu wa agano. Gibeah inatenda kama Sodoma; “wana wa Beliali” hapa ni Waisraeli wenyewe.
Simulizi hii haisimui uovu wa wapagani, bali uovu wa watu wa agano ambao mioyo yao imepotea kiasi kwamba wanaanza kutenda mambo yale yale ambayo Mungu aliwahukumu nayo mataifa mengine (Block 1999, 474–77; Webb 1987, 233–35).
Kirejeo “hapakuwa na mfalme” si stori ya kusikitikia tu kukosa mfalme wa kibinadamu. Ni ishara ya kukosekana kwa utii wa pamoja kwa Bwana kama Mfalme. Kitovu hiki kinapopotea, mstari kati ya “kanisa” na “ulimwengu” unavurugika, na mara nyingine ukatili mbaya zaidi unatokea chini ya bendera ya watu wa Mungu.
4.2 Mwanamke Kimya Aliye Kati ya Simulizi
Suria wa Mlawi hasemi neno lolote lililonukuliwa katika sura nzima. Anatendewa tu—anachukuliwa, anafukuzwa, anarudishwa, anasukumwa nje, anabakwa, anabebwa, anakakatwa vipande. Ukimya wake haumaanishi kwamba uzoefu wake hauna maana. Kinyume chake, nusu ya pili ya kitabu cha Waamuzi inazunguka kile kilichotokea kwa mwili wake. Block anaona hapa, “mwanamke ndiye kitovu cha theolojia ya simulizi; kile wanaume wanamtendea kinaonyesha Israeli imegeuka kuwa nini” (Block 1999, 476–79).
Maandiko hayahalalishi ukatili huu; yanaufunua. Kwa kuweka mateso yake katikati ya hadithi ya Israeli, Mungu analizuia taifa lisigeuzie macho kando. Wale walioteseka kwa ukatili kama huu wanaweza kuumizwa wanaposoma sura hii. Lakini pia inashuhudia kwamba Mungu ameona usiku wa namna hii; ameandika habari hizi ndani ya Biblia, sio kuzificha nyuma ya pazia la maneno ya kiutakatifu yenye kupendeza.
4.3 Ukarimu Ulio Geuzwa Ndani Nje
Katika wito wa Israeli, ukarimu ulipaswa kuwa ngao ya walio katika udhaifu. Bwana anawapenda wageni na anawaamuru watu wake kuwaheshimu na kuwalinda (Kum 10:18–19). Katika Waamuzi 19, ukarimu unakuwa ganda jepesi linalopasuka haraka mbele ya shinikizo.
Baba mkwe ana ukarimu wa chakula na mazungumzo, lakini anashindwa kuzingatia muda na usalama.
Mji mzima unashindwa kuwakubali wageni; hakuna anayefungua mlango.
Mzee mwenye ukarimu anafungua nyumba, lakini yuko tayari kuwatupa wanawake nje ili kulinda heshima ya mwanaume mgeni.
Matokeo yake, nyumba ambayo ilipaswa kuwa kimbilio inageuka kuwa sehemu ya maumivu. Wajibu mtakatifu wa kuwalinda wageni unageuzwa kuwa sababu ya kuwatoa kafara walio dhaifu. Ni onyo kwa jumuiya yoyote ya waumini inayojisifu kuwa “ya ukarimu” lakini haichukui hatua za kweli kulinda walio katika hatari.
4.4 Uongozi, Hasira Takatifu, na Kuacha Baadhi ya Ukweli
Mlawi ni mhusika mgumu kumwelewa. Anasafiri kumrudisha suria wake, lakini baadaye anamtoa nje ili yeye aokoke, na hatimaye anatumia mwili wake uliokufa kuiamsha Israeli iende vitani. Katika sura ya 20, anaposimulia tukio hilo mbele ya makabila (20:4–7), anajieleza kama mwathiriwa, na hataji kwamba yeye mwenyewe ndiye aliyemsukuma nje. Hasira yake juu ya uovu ni ya kweli, lakini imechanganywa na kutokukiri uhusika wake mwenyewe.
Simulizi hii inatulazimisha tujiulize kuhusu uongozi na hasira ya maadili. Inawezekana mtu kulaani uovu kwa sauti kubwa, wakati huo huo akificha sehemu yake katika uovu huo. Inawezekana kutumia maumivu ya mwathiriwa ili kujijengea jina au kufanikisha jambo unalotaka. Waamuzi 19–20 zinaweka kioo mbele ya viongozi wa kiroho, zikionya kwamba sauti ya hotuba zetu za haki lazima ilingane na ukweli wa mioyo yetu na matendo yetu (Wilcock 1992, 169–71).
5.0 Matumizi ya Maisha — Kulia, Kulinda, na Kusema Ukweli
5.1 Kwa Jumuiya za Imani: Kufanya Nyumba Iwe Kimbilio Salama Kweli
Waamuzi 19 inaiuliza kanisa na jumuiya za Kikristo swali gumu: Je, nyumba yetu ni salama kweli kwa walio dhaifu? Tunaweza kuimba kwa hisia, kuhubiri kwa nguvu, na kuonyesha ukarimu kwa nje—lakini bado tukashindwa kuwalinda walio hatarini zaidi.
Sura hii inatuita:
Kutaja unyanyasaji kwa uwazi. Biblia hifichi usiku huu kwa maneno laini. Nasi hatupaswi kupunguza uzito wa ukatili au kuufunika kwa kisingizio cha “kulinda huduma.”
Kufanya ulinzi uwe wa vitendo. Kanuni za ulinzi, mafunzo ya kujua ishara za unyanyasaji, kusikiliza wahanga, kuripoti kwa njia sahihi—haya si mambo ya pembeni, ni matendo yanayoshuhudia upendo wa agano.
Kukataa njia za mkato za kutoa watu kafara. Mzee wa Gibeah alikuwa tayari kuwatoa wanawake ili kulinda mgeni wake. Kanisa halipaswi kutoa wahanga kafara ili kulinda majina, taasisi, au viongozi maarufu.
5.2 Kwa Wanaume na Viongozi: Kuchunguza Jinsi Tunavyotumia Nguvu
Wanaume katika simulizi hii wanatumia nguvu zao vibaya au kwa kujilinda. Umati unataka kumiliki miili ya wengine. Mwenyeji anatoa binti yake na suria ya Mlawi. Mlawi anamtoa mwanamke aumie badala yake, na baadaye anatumia mwili wake kuhamasisha vita ya taifa.
Wanaume—hasa wale walio na nafasi ya uongozi wa kiroho au kijamii—wanaalikwa kujiuliza:
Ni wapi nimeweka heshima yangu, faraja yangu, au huduma yangu juu ya usalama na heshima ya wengine?
Je, nimewahi kukaa kimya wakati ningepaswa kuongea kwa ajili ya aliye katika hatari?
Je, ninazitumia hadithi za walioumizwa kama zana ya kusukuma ajenda yangu, au naziheshimu kama siri takatifu zinazohitaji kutunzwa kwa umakini?
Habari njema ni kwamba uongozi unaweza kukombolewa. Kristo, kuhani wetu mkuu wa kweli, alitumia nguvu zake sio kuwatoa wengine kafara, bali kuuachia uhai wake kwa ajili yetu.
5.3 Kwa Walioteseka na Unyanyasaji: Mungu Ameuona Usiku Huo
Kwa wale wanaobeba majeraha ya unyanyasaji, sura hii inaweza kuwa nzito na ya kuamsha maumivu ya zamani. Swali linaweza kuibuka: Kwa nini Mungu ameruhusu simulizi kama hii iwe ndani ya Maandiko?
Jibu moja ni hili: Mungu hataki maumivu ya namna hii yafutwe kwenye hadithi ya wazi ya watu wake. Biblia si kitabu cha mashujaa watupu; inaonyesha kwa uaminifu uovu uliotendwa kwa jina la Mungu pamoja na ule uliotendwa na maadui. Waamuzi 19 inashuhudia kwamba Bwana ameona usiku kama huu, amesikia kilio ambacho hakikupata nafasi ya kusemwa, na amekataa kufunika matukio haya kwa pazia.
Sura hii haitoi majibu rahisi kwa maswali yote. Lakini inafungua nafasi ya kulia, ya kukasirika kwa haki, na ya kudai haki. Ndani ya Kristo tunamkuta Mungu ambaye sio tu anaona mateso yasiyo na uhalali, bali pia anaingia mwenyewe katika mateso hayo na anaahidi siku ambapo kila tendo la siri litawekwa wazi.
5.4 Kujifunza Kuomboleza na Kuchukua Hatua
Waamuzi 19 inahitimisha kwa mwito: “Fikirini juu ya jambo hili, shaurianeni, mkatoe tamko” (19:30). Jibu sahihi kwa uovu wa aina hii si kufa ganzi, wala si uchunguzi wa kutokea mbali, bali ni maombolezo makini na ujasiri wa kuchukua hatua.
Kwetu leo, hilo linaweza kumaanisha:
Kuunda mazingira salama ambako hadithi za maumivu zinaweza kusimuliwa na kusikilizwa bila kulipiziwa kisasi.
Kukagua kwa uaminifu namna jumuiya zetu zinavyoshughulikia madai ya unyanyasaji.
Kuomba si faraja tu bali pia ujasiri wa kukabiliana na mifumo na mienendo inayoendeleza maumivu.
Maombolezo si uzembe. Ni kukataa kuita uovu kuwa “uzuri,” ni kulileta jambo baya mbele za Mungu na kuuliza kwa moyo wote, “Ee Bwana, mpaka lini?”
Maswali ya Tafakari
Ni hisia gani zinakutokea unaposoma Waamuzi 19—hasira, huzuni, ganzi, au kuchanganyikiwa? Unawezaje kuzipeleka hisia hizo mbele za Mungu kwa unyoofu?
Unaona wapi ulinganifu kati ya yaliyotokea Gibeah na namna ambavyo jumuiya za Kikristo leo wakati mwingine zimekosa kushughulikia vyema unyanyasaji au udhaifu wa wengine?
Kwa njia gani mara nyingine unajaribiwa kutegemea wazo la “tuko kati ya watu wetu” badala ya kujiuliza kama jumuiya fulani inaonyesha tabia ya Kristo kweli?
Kama upo katika nafasi yoyote ya uongozi, simulizi ya Mlawi na jinsi anavyojieleza mbele ya makabila inakutia changamoto gani kuhusu unyoofu na unyenyekevu?
Ni hatua gani moja ya vitendo wewe au jumuiya yako mnaweza kuchukua ili “nyumba” yenu iwe mahali salama zaidi kwa walio katika hatari?
Sala ya Majibu
Bwana Mungu,
Wewe umeuona usiku kama ule wa Gibeah. Umeisikia miguno na vilio visivyopata maneno. Umeshuhudia wenye nguvu wakijilinda wenyewe wakati walio dhaifu wakiachwa nje ya mlango.
Tunatetemeka tunaposoma simulizi hii. Tunakiri kwamba mara nyingi tungependa kuruka sura kama hii, kurasa zigeuke haraka, tusisome tena. Lakini umeziweka hapa ndani ya Neno lako. Unatuambia tuitafakari, tushauriane, na kutoa tamko.
Utuhurumie kanisa lako, mahali popote tumepuuza unyanyasaji, tumelinda majina na taasisi badala ya kulinda watu, au tumetumia maumivu ya wengine kama ngazi ya kujipandisha. Tusaidie tusifanane na Gibeah, bali tuwe kimbilio salama.
Utuhurumie wale ambao simulizi hii inawakumbusha maisha yao wenyewe— waliotumiwa, waliotishwa, waliodharauliwa, au wasioaminiwa. Uwe karibu na waliovunjika moyo. Ufunge majeraha yao. Wazunguke na watu watakaowaamini, watakaowalinda na kuwaheshimu.
Bwana Yesu, Wewe Mlawi wa kweli na Mwenyeji wa kweli, hukuwasukuma wengine nje ili wewe uokoke. Ulitoka nje ya mji, ukauchukua msalaba, ukaruhusu ukatili wa dunia uangukie juu yako. Unajua maana ya kuvuliwa heshima, kutukanwa, na kuumizwa. Umebeba katika mwili wako mwenyewe uovu wa dhambi.
Roho Mtakatifu, vunja ganzi ndani ya mioyo yetu. Tufundishe kulia na wanaolia, kutamani haki, na kujenga jumuiya ambamo ukarimu ni mtakatifu na walio dhaifu wanalindwa. Tupe ujasiri wa kusema ukweli, kuhusu miji yetu, makanisa yetu, na mioyo yetu wenyewe.
Tunatazamia siku ile ambapo hakuna tena atakayeanguka tena mlangoni bila msaada. Hadi siku hiyo itakapofika, utufanye tuwe waaminifu, tayari kuona, kuumia pamoja, na kuchukua hatua.
Katika jina la Yesu, anayemuona kila mwathiriwa aliye kimya na atakayehukumu kwa haki, tunaomba. Amina.
Dirisha Kuelekea Sura Inayofuata
Mwili uliotumwa vipande kumi na viwili umefanya kazi yake. Israeli itakusanyika pamoja, ikiwa na hasira na mshikamano wa ghafla, lakini pia bila unyenyekevu wa kweli. Haraka yao ya kutafuta haki itageuka kuwa vita vinavyokaribia kulifuta kabisa kabila la Benyamini kutoka Israeli.
Waamuzi 20 — Vita ya Ndani Gibeah: Wivu wa Haki, Hukumu, na Taifa Linalojipiga Lenyewe.
Tutaona makabila yakikusanyika “kama mtu mmoja,” tutasikia viapo vya kutaka haki, na pia kuona jinsi hasira ya haki isiyofungwa na toba na unyenyekevu inaweza kugeuka kuwa ukatili wa kupita kiasi. Maswali ya uongozi, uaminifu, na ibada katika Waamuzi 19 sasa yatageuka kuwa maswali ya hukumu, kisasi, na gharama ya taifa lilosahau kutubu pamoja.
Bibliografia
Block, Daniel I. Judges, Ruth. New American Commentary 6. Nashville: Broadman & Holman, 1999.
Webb, Barry G. The Book of Judges: An Integrated Reading. Journal for the Study of the Old Testament Supplement Series 46. Sheffield: JSOT Press, 1987.
Wilcock, Michael. The Message of Judges: Grace Abounding. The Bible Speaks Today. Downers Grove, IL: InterVarsity, 1992.
Comments