Waamuzi 2: Mzunguko wa Kushuka—Kusahau, Kuabudu Sanamu, na Rehema ya Mungu

Pr Enos Mwakalindile
6 hours ago
4 min read

Motto/Kinukuu: “Siku zile hapakuwa na mfalme katika Israeli; kila mtu alifanya lililo haki machoni pake.”

Picha ya ngazi za mviringo zenye tiles rangi ya krimu, zikizunguka bustani ya majani mabichi katikati, yenye muundo wa kipekee. — Ngazi ya duara ya kushuka inayoashiria **kupungua** kwa imani na **kusahau** miujiza.

1.0 Utangulizi — Kutoka Mwanga wa Kwanza hadi Makaa Yanayopoa

Waamuzi 1 ilituacha na cheche za utii zikianza kupoa. Sura ya 2 yafunua kilichofichwa chini ya cheche hizo. Watu wanatoka kwenye kumbukumbu takatifu na kuingia kwenye maridhiano mepesi. Kwanza tunasikia lawama kutoka kwa mjumbe wa Bwana (2:1–5). Kisha tunatazama kizazi kipya kisicho na kumbukumbu ya matendo ya Mungu (2:6–10). Baadaye tunaona muhtasari wa mzunguko wa kuanguka, kuugua, kuokolewa, kisha kuanguka tena kwa kina (2:11–19). Mwishoni, Mungu anaacha mataifa yabaki ili kuyajaribu mioyo yao (2:20–23). Hii si historia pekee. Ni uchunguzi wa kiroho. Swali lake kuu ni hili: miujiza inapogeuka kumbukumbu za kale, je, bado tutatembea katika njia ya Bwana?

2.0 Historia na Muundo wa Kimaandishi

Waamuzi 2 inakamilisha dibaji ya kitabu (1:1–3:6). Sura ya 1 ilieleza hali ya uwanjani: ushindi wa sehemu na maridhiano yanayotambaa. Sura ya 2 inatoa tafsiri ya kiagano juu ya mambo hayo. Inakuwa kama lenzi. Inatuonyesha hadithi ya makabila ndani ya simulizi la agano: kusahau → kuabudu sanamu → kukandamizwa → kulia kwa Bwana → kuokolewa → kutulia → kuanguka tena. Mtunzi sasa anatoa tathmini ya wazi ya kiroho na kutuandaa kuiona mifumo hii ikijirudia katika sura zitakazofuata.

3.0 Maoni ya Kimaandiko na Kiroho

3.1 2:1–5 — Mjumbe Bokimu: Shauri la Agano

“Malaika wa Bwana” anakuja kama mjumbe wa kifalme. Anakumbusha uaminifu wa Mungu: “Niliwapandisha,” “Niliapa kuwapa nchi,” “Silivunji agano langu.” Kisha anatangaza mashtaka: mmeingia maagano na mataifa, mmeachilia madhabahu yao ibakie. Adhabu yake ni ya busara: mataifa mliyoyakumbatia yatakuwa miiba; miungu yao itakuwa mitego. Israeli wanalia na kutoa dhabihu Bokimu (“Waliao”). Lakini machozi yanaonekana kama mshtuko zaidi kuliko toba. Hapa tunaambiwa jeraha halisi: si udhaifu wa kivita, bali kuvunja agano.

Ujumbe wa kichungaji: Tukiendelea kushikilia yale Mungu alituamuru kuyaachilia, hayo hugeuka kuwa waalimu wa mioyo yetu. Madhabahu tunazoruhusu leo huwa walimu wa kesho.

3.2 2:6–10 — Baada ya Yoshua: Kumbukumbu Zinapokatika

Mtunzi anarudi kwenye kifo cha Yoshua ili kulinganisha vizazi. Kizazi kilichoona “matendo makuu ya Bwana” kilimtumikia Bwana. Kizazi kipya “hakikumjua Bwana wala kazi zake.” “Kutomjua” hapa si tu kukosa taarifa, bali kuvunjika kwa uaminifu wa agano. Gundi ya kumbukumbu iliyounganisha utambulisho wao imekauka. Taifa lisipowafundisha watoto wake matendo ya Mungu, dunia itawafundisha miungu yake.

Ujumbe wa kichungaji: Ushuhuda lazima uwe mafundisho. Kile tunachokithamini lazima kigeuke kuwa maisha ya vitendo. Watoto wetu wakirithi nyumba bila simulizi yetu, wataishi ndani ya simulizi ya mtu mwingine.

3.3 2:11–19 — Mzunguko: Sanamu → Shinikizo → Rehema → Kuanguka Zaidi

Baada ya kizazi cha Yoshua, mtiririko unajengeka. Israeli “wanatenda maovu,” wanamwacha Bwana, wanatumikia Baali na Maashera. Bwana “anawatia mikononi mwa wanyang’anyi.” Wanalia. Bwana “anawainulia waamuzi” na kuwaokoa. Lakini hata baada ya kuokolewa, wanarudia sanamu, “wakiwa waovu kuliko baba zao.” Moyo wa Mungu unaonekana kwa sura mbili: hasira kwa usaliti, na huruma kwa kilio chao. Rehema inawafikia; uokozi unawatokea; lakini tamaa zao potovu hazijawaondokea. Hivyo rehema inageuka godoro la kurudi kwenye usingizi wa sanamu. Sura hii inatufundisha: bila malezi ya agano, msaada wa haraka hauponyi tamaa.

Ujumbe wa kichungaji: Ukombozi wa Mungu ni mwaliko wa uanafunzi. Rehema si kitanda cha starehe, bali ni shule inayotufundisha utakatifu. Tukiitumia kama usingizi wa kujisahaulisha maumivu, tutahitaji dozi kubwa kila mara.

3.4 2:20–23 — Uamuzi wa Mungu: Mataifa Yaliyosalia Kama Jaribu (na 3:1–6 kama Mwiko Wake)

Mungu anasema wazi: hatayaondoa tena mataifa kama siku za Yoshua. Atayaacha ili kuijaribu mioyo ya Israeli—je, watatembea katika njia zake? Kile kilichoonekana kushindwa kwa Israeli vitani, sasa kinaonekana kama nidhamu ya Mungu. Jaribu linafunza na linathibitisha. Ama watadumu katika agano katikati ya shinikizo, ama wataingia ndoa za mchanganyiko na sanamu. Mwanzo wa sura ya 3 hurudia hili kwa kuyataja mataifa. Lengo si siasa; ni malezi ya moyo. Hivyo ubao wa jukwaa umewekwa: mizunguko saba ya kushuka itafuata, kila moja ikiwa nzito kuliko iliyotangulia.

Ujumbe wa kichungaji: Mungu asipoondoa shinikizo, anaweza kuwa anaunda uvumilivu. Majaribu hufichua tunachopenda. Pia huyapanga upya mapendo hayo.

4.0 Theolojia ya Biblia Nzima — Toka Sinai hadi kwa Mfalme-Mtumishi

Waamuzi 2 inasikika ndani ya sauti ya Kumbukumbu la Torati: mpendeni Bwana peke yake, kumbukeni matendo yake, kang’oeni ibada za miungu ya mataifa. Kusahau huzalisha sanamu; sanamu huzalisha utumwa. Hata hivyo, Mungu ana huruma isiyokoma. Anaguswa na kilio chao, anawainulia waamuzi wasiostahili. Hii inafunua shauku ya kale: si tu kushinda maadui wa nje, bali kubadilishwa kwa moyo wa ndani. Hadithi yaonyesha hitaji la mfalme mwaminifu, kisha inatuongoza kwa Masihi. Yesu ndiye Hakimu-Mkombozi anayekomesha mzunguko: anabeba laana, anatupa Agano Jipya, na anatupatia kumbukumbu mpya mezani: “Fanyeni hivi kwa ukumbusho wangu.”

5.0 Mazoezi ya Kiroho — Kufunza Kumbukumbu na Tamaa

Kumbukumbu ya Kila Siku: Kila jioni, taja tendo moja la ajabu la Mungu (Maandiko au maisha yako). Jiulize: hili linakufundisha nini kwa siku ijayo?
Ukaguzi wa Sanamu: Tambua “madhabahu” moja uliyoiachia (tabia, muungano, simulizi). Chukua hatua moja ya kuiondoa. Weka mbadala wa ibada.
Katekesisi ya Vizazi: Shirikisha ushuhuda wako na mtoto, kijana, au rafiki wiki hii. Geuza hadithi kuwa kitendo—waalike apige na wewe hatua moja ya utii.

6.0 Maswali ya Kutafakari

Ni eneo gani la maisha yako ambako umekuwa ukijadiliana au ukipingana na kile ambacho Mungu amekutaka uangushe au uachilie? Mchakato huu umekufundisha nini, na umekukomaza vipi kiroho?
Ni mazoezi gani yanayokusaidia kutoka kuokolewa kwenda kulelewa ili rehema iwe somo, si usingizi?
Imani ya nani unaiunda kwa kuwasimulia “matendo makuu ya Bwana”? Utachukua hatua gani wiki hii?

7.0 Sala na Baraka

Sala: Bwana wa agano, uliyetuinua kutoka utumwani na kuahidi kuwa Mungu wetu, tusamehe maagano yetu na mapendo madogo. Tufundishe kukumbuka kazi zako na kutembea katika njia zako. Tunapolia, usikie na utuokoe; unapotuokoa, tuumbie utu wako. Tuinulie ndani yetu upendo kwa Yesu, Hakimu wetu wa kweli, ili tukutumikie kwa moyo usiogawanyika. Amina.

Baraka: Mungu anayekumbuka rehema katikati ya hasira na awaimarishe mkumbuke kazi zake katikati ya udhaifu. Roho wa Yesu, Hakimu mwaminifu, awalinde na mitego ya miungu midogo na awaongoze katika njia ya milele. Amina.

8.0 Marejeo

Daniel I. Block, Judges, Ruth. The New American Commentary, Vol. 6. Nashville, TN: Broadman & Holman Publishers, 1999.
Barry G. Webb, The Book of Judges. The New International Commentary on the Old Testament. Grand Rapids, MI: William B. Eerdmans Publishing Company, 2012.
Muundo wa agano katika Kumbukumbu la Torati: Kumb 4; 6–8; 28. Mizunguko ya Waamuzi 3–16.