Uchambuzi wa Waamuzi 20 — Vita ya Ndani Gibea: Wivu wa Haki, Hukumu, na Taifa Linalojipiga Lenyewe
- Pr Enos Mwakalindile
- 3 days ago
- 14 min read
Wakati hasira ya haki inapotukusanya na tuna uhakika tuko upande sahihi, tunawezaje kutafuta haki bila kuparaganya sisi kwa sisi—na kujifunza kuishi chini ya Mfalme wa kweli?
1.0 Utangulizi — Wakati Hasira Inapounganisha Watu Walio Vunjika
Mwili uliokatwakatwa vipande kumi na viwili umefanya kazi yake. Mshtuko umekuwa mwito. Makabila ya Israeli yanatoka kwenye vijiji na mashamba, yanaacha mashamba na mifugo, na yanakusanyika mahali pamoja “kama mtu mmoja” (20:1). Kwa muda mfupi wenye matukio ya kusisimua, taifa lililogawanyika linasimama pamoja.
Kwa juu juu, inaonekana kama aina ya umoja ambao watu wa Mungu wameukosa mara nyingi katika kitabu cha Waamuzi. Hatimaye kuna jambo linalowaunganisha: kushughulika na uovu uliotendeka Gibea. Lugha inayotumika ni ya ibada na ya uzito wa kiroho; mkutano unaitwa kusanyiko mbele za Bwana huko Mispa (20:1–2). Swali la Waamuzi 19—“Tumefikaje hatua ya kufanana na Sodoma?”—sasa linageuka kuwa swali jingine: “Tuwatendeje watu wa Gibea?”
Lakini chini ya maneno ya haki na ibada, kuna kitu dhaifu na hatari kinachoendelea. Hasira ni ya kweli, lakini toba ni ya juu juu. Makabila yanaweka viapo vikubwa, lakini bado hayajauliza maswali magumu kuhusu nafsi zao. Kabila la Benyamini linachagua uaminifu kwa “wa kwetu” badala ya uaminifu kwa haki. Makabila mengine yanatoka kutoka kwenye haki, na kuingia katika kisasi, hadi kufikia ukatili uliopitiliza.
Waamuzi 20 inatufundisha kuhusu wivu wa haki na hatari zake. Inatuonyesha kinachotokea hasira ya haki inapokosa kuunganishwa na unyenyekevu wa kina, kujiangalia wenyewe kwa uaminifu, na utiifu wa makini kwa sauti ya Mungu. Israeli itaomba, italilia, itatoa dhabihu. Lakini pia itakaribia kulifuta kabila moja la Israeli kutoka kwenye ramani.
Sura hii inatubana tujiulize maswali magumu:
Inakuwaje hata watu wa Mungu waungane kupinga uovu—lakini bila kukabiliana kwa kina na dhambi zao wenyewe?
Tunawezaje kutofautisha kati ya haki inayoponya na kisasi kinachoharibu?
Nini hutokea uaminifu kwa “wa kwetu” unapowekwa juu ya uaminifu kwa ukweli na haki?
Simulizi hii inafunguka kama mchanganyiko wa mahakama na uwanja wa vita. Israeli inakusanyika, inasikiliza, inaapa, inamuuliza Mungu, inaenda vitani, inashindwa, inalilia, inashambulia tena, na hatimaye inamvunja Benyamini. Mwishoni, ardhi imejaa maiti si za wenye hatia tu, bali pia maelfu ya Waisraeli, na Benyamini amesimama ukingoni mwa kutoweka.
2.0 Muktadha wa Kihistoria na Kiusimulizi — Kuanzia Mwili Uliokatwakatwa Hadi Kabila Lililovunjika
2.1 Picha ya Pili Inaendelea (Waamuzi 19–21)
Waamuzi 20 iko katikati ya hitimisho la pili la kitabu (19–21), ikiwa kama daraja kati ya tukio la kutisha la Waamuzi 19 na majaribio ya ajabu ya kurekebisha mambo katika sura ya 21. Kama Waamuzi 19 ilivyoonyesha kosa, Waamuzi 20 inashuhudia “kesi” na vita, na Waamuzi 21 inaonyesha matokeo ya yale waliyoyafanya.
Kama ilivyo katika miondoko ya awali ya Waamuzi, lugha ya vita ya kuuliza, “Ni nani atakayepanda kwanza kupigana kwa ajili yetu?” (20:18) inarudi tena hapa. Inafuata mtindo wa vita vitakatifu katika historia ya awali ya Israeli (linganisha na Waam 1:1–2; Hes 27:21; Kum 20). Tofauti ni kwamba sasa adui si Wakanaani; ni Benyamini. Lugha ya vita vya Bwana imegeuzwa upande wa ndani.
2.2 Mispa — Kusanyiko Mbele za Bwana
Israeli inakusanyika “toka Dani hata Beer-Sheba, pamoja na nchi ya Gileadi,” mbele za Bwana huko Mispa (20:1). Usemi huu “toka Dani hata Beer-Sheba” ni njia nyingine ya kusema “kutoka kaskazini hadi kusini”—taifa lote limo. Mispa yenyewe baadaye itakuwa mahali muhimu pa taifa kukusanyika katika nyakati za Samweli (1 Sam 7; 10:17). Hapa inafanya kazi kama mahakama ya agano: makabila yanachukua nafasi zao mbele za Mungu, yako tayari kusikia na kutenda.
Kusanyiko linaelezewa pia kwa lugha ya kijeshi: wanaume 400,000 wenye upanga (20:2). Huu ni mkutano wa kuabudu na kujipanga kwa wakati mmoja; ibada na vita vimesimama bega kwa bega.
2.3 Mwangwi wa Kumbukumbu la Torati — “Kufutilia Uovu Kati Yenu”
Kitheolojia, Waamuzi 20 inabeba sauti ya mafundisho ya Kumbukumbu la Torati kuhusu kushughulikia uovu ndani ya jumuiya, hasa pale panapokuwa na ibada ya miungu mingine au tendo la kutisha sana.
Katika Kumbukumbu 13, kama mji mzima umegeukia miungu mingine, Israeli wanapaswa kuchunguza kwa makini, na ikiwa habari ni za kweli, waiangamize miungu yao na “kuondoa uovu katikati yao” (Kum 13:12–18).
Katika Kumbukumbu 17, Israeli wanaitwa kuwatafuta makuhani na waamuzi katika kesi ngumu, na kufanya “sawasawa na neno ambalo watakalokuambia toka mahali atakapochagua Bwana” (Kum 17:8–13).
Waamuzi 20 inatumia lugha hiyo ya “jambo la aibu” na “kufukuza uovu katikati ya Israeli” (20:13). Makabila yanaiona kazi yao kama kutekeleza haki ya agano. Tatizo si kwamba wanachukulia uovu kwa uzito kupita kiasi, bali kwamba juhudi zao hazijakihusisha vya kutosha kushughulikia hali ya mioyo yao wenyewe na kuzingatia mipaka ya hukumu.
2.4 Mpangilio wa Waamuzi 20
Wachambuzi wengi wanauona muundo wa Waamuzi 20 kama mfululizo wa sehemu zinazosogea kutoka mkusanyiko, kwenda vitani, hadi takribani utokomeaji wa kabila (Block 1999, 482–503; Webb 1987, 238–46; Wilcock 1992, 171–79):
Kukusanyika Mispa na Ushuhuda wa Mlawi (20:1–7) – Israeli wanaungana katika kusanyiko la kitaifa huku Mlawi akitoa ushuhuda usiokamilika unaoishia kuelekeza hasira yao dhidi ya Gibea.
Viapo vya Israeli na Madai kwa Benyamini (20:8–13) – Makabila yanaweka viapo vya kujitoa, na yanamtaka Benyamini awatoe waovu ili uovu uondolewe katikati ya Israeli.
Kukataa kwa Benyamini na Maandalizi ya Kijeshi (20:14–17) – Benyamini anachagua uaminifu kwa kabila badala ya uaminifu kwa haki ya agano, na anajiandaa kwa vita dhidi ya ndugu zake.
Ulizo la Kwanza na Kushindwa kwa Kwanza (20:18–23) – Israeli wanamuuliza Mungu nani aongoze, wanaenda vitani kwa ujasiri, na wanashindwa vibaya mara ya kwanza.
Ulizo la Pili na Kushindwa kwa Pili (20:24–28) – Baada ya kulia na kufunga mbele za Bwana, Israeli wanapigana tena na kupigwa mara ya pili licha ya ruhusa ya Mungu.
Ulizo la Tatu, Mtego, na Ushindi (20:29–36) – Wakiwa na uhakikisho mpya kutoka kwa Bwana, Israeli wanaweka mtego unaoigeuza hali ya vita na kuvunja nguvu za Benyamini.
Kuchinja Gibea na Benyamini (20:37–48) – Hukumu inageuka kuwa karibu mauaji ya kabila zima, Israeli wanateketeza miji ya Benyamini na kuliacha kabila hilo ukingoni mwa kutoweka.
3.0 Kutembea Ndani ya Maandiko — Kukusanyika, Kuapa, na Kuingia Vitani
3.1 Waamuzi 20:1–7 — “Kama Mtu Mmoja” na Simulizi ya Mlawi
“Ndipo wana wa Israeli wote wakatoka, kuanzia Dani hata Beer-Sheba, pamoja na nchi ya Gileadi, na kusanyiko likakusanyika kama mtu mmoja kwa Bwana huko Mispa” (20:1, muhtasari).
Mwandishi anasisitiza umoja: Israeli wanakusanyika “kama mtu mmoja.” Viongozi wanachukua nafasi zao—wakuu wa watu wote, wa makabila yote—na jeshi la wanaume 400,000 wenye upanga limesimama tayari (20:2). Benyamini pia anatajwa kama kabila lililosikia kwamba Israeli wamepanda kwenda Mispa (20:3), likionyesha tayari umbali kati yao unaoongezeka.
Israeli wanauliza, “Tuambie, maovu haya yalitokeaje?” (20:3). Mlawi anasimulia matukio ya Waamuzi 19, lakini kwa namna iliyopunguzwa:
Anasema wanaume wa Gibea walitaka kumwua, na kwamba walimbaka suria yake hadi akafa (20:5).
Hajitokezi wazi kukiri kwamba yeye mwenyewe ndiye aliyemsukuma nje.
Anatafsiri tendo lake la kumkatakata mwili wa mwanamke kama ishara ya kinabii ya kuiamsha Israeli dhidi ya “uozo na aibu” katika Israeli (20:6). Mwisho wa ushuhuda wake ni mwito wa kuchukua hatua: “Enyi wana wa Israeli wote, shaurianeni hapa, mkatoe maamuzi” (20:7).
Ushuhuda wake una nguvu. Simulizi inaturuhusu tuhisi haki ya hasira yao—lakini pia tukumbuke kinachofichwa.
3.2 Waamuzi 20:8–13 — Viapo vya Haki na Madai kwa Benyamini
Kusanyiko linajibu kwa kiapo cha pamoja:
“Hakika hatakwenda mtu nyumbani kwake, wala hatarudi mtu katika nyumba yake” (20:8, muhtasari).
Wanaamua hawatarudi majumbani mwao hadi jambo hili limemalizika. Wanapanga mpango:
Watapanga watu kwa kura kwenda kupigana na Gibea.
Jeshi la 400,000 watasaidiwa na wenzao kwa chakula na mahitaji ya wapiganaji.
Lengo ni “kuwalipa Gibea kwa uovu wote walioutenda katika Israeli” (20:10).
Wanatuma ujumbe kwa taifa lote la Benyamini, wakidai kabila hilo liwatoe “watu wale wasiofaa kitu walioko Gibea” ili wauawe na uovu ufutwe katika Israeli (20:12–13). Huu ndio utaratibu wa Kumbukumbu la Torati: chunguza, tambua wenye hatia, futa uovu (Kumb 13:12–18; 17:8–13).
Hadi hapa, njia ya haki bado iko wazi. Kama Benyamini angekubali, hukumu ingeptekelezwa kwa wahusika wa Gibea tu.
3.3 Waamuzi 20:14–17 — Uaminifu wa Kabila Unaogeuka Ushirika wa Uovu
Benyamini anakataa kusikiliza sauti ya ndugu zake (20:13). Badala yake, anajikusanya Gibea ili kutoka kupigana na Israeli wote (20:14).
Takwimu zinaonyesha tofauti kubwa:
Benyamini anakusanya wanaume 26,000 wenye upanga, pamoja na watu 700 waliochaguliwa kutoka Gibea (20:15).
Miongoni mwao wako wanaume 700 wa kutumia mkono wa kushoto wanaoweza kurusha jiwe kwa kombeo na kulenga unywele bila kukosa (20:16)—hii inatukumbusha Ehudi, shujaa wa mkono wa kushoto katika Waamuzi 3.
Israeli wana wanaume 400,000 wenye upanga (20:17).
Uamuzi wa Benyamini ni muhimu sana. Uaminifu wa kabila unageuka kuwa umoja wa uovu. Badala ya kusema, “Watu wa Gibea wametuaibisha; tuwashughulikie,” wanaonekana kusema, “Ni watu wetu; tutawatetea.” Heshima ya kabila inawekwa juu ya haki, na umoja unatumika kutetea jambo lisilostahili kutetewa.
3.4 Waamuzi 20:18–23 — Swali la Kwanza: “Nani Aende Kwanza?”
Israeli wanapanda kwenda Betheli “kumwuliza Mungu” (20:18). Swali lao linavutia:
“Ni nani atakayepanda kwanza kwenda kupigana na Benyamini?” (20:18).
Hawaulizi kwanza kama wanapaswa kupigana, bali nani aongoze. Bwana anajibu, “Yuda atapanda kwanza,” akirudia majibu ya Waamuzi 1:2.
Matokeo ni ya kushangaza. Israeli wanatoka kupigana na Benyamini, na siku hiyo Benyamini anawaua wanaume 22,000 wa Israeli (20:21).
Israeli wanalia mbele za Bwana na kuuliza, safari hii, “Je, tukaribie tena kupigana na Benyamini ndugu yetu?” Bwana anawajibu, “Pandeni juu yake” (20:23). Hata kwa ahadi hii, siku ya pili bado itakuwa ya maumivu.
3.5 Waamuzi 20:24–28 — Swali la Pili: Kilio, Kifungo, na Hasara ya Pili
Siku ya pili, Israeli wanakaribia tena, na Benyamini anawaua wengine 18,000 (20:25). Takribani watu 40,000 wameanguka katika siku mbili—asilimia kumi ya jeshi.
Watu wote wanapanda Betheli, wanalia mbele za Bwana, wanakaa huko mchana kutwa, wanafunga hadi jioni, na wanatoa sadaka za kuteketezwa na sadaka za amani (20:26). Sanduku la agano lipo hapo, na Finehasi mwana wa Eleazari, mwana wa Haruni, anasimama kuhudumu mbele za Bwana (20:27–28). Hii inaonyesha kwamba matukio haya yalitokea mapema katika kipindi cha Waamuzi.
Safari hii wanauliza, “Je, tuendelee kupigana tena na Benyamini ndugu yetu, au tuache?” (20:28). Sasa swali si mkakati tu, bali pia kama waendelee kweli au la. Bwana anawajibu, “Pandeni, kwa maana kesho nitawatia mkononi mwenu.”
Mfano huu ni wa kuogofya: Mungu anawaruhusu Israeli kupigana, lakini hawazuiliwi kuonja uchungu wa kugombana na ndugu zao na gharama ya wivu wao wa haki.
3.6 Waamuzi 20:29–36 — Vita ya Tatu: Mtego, Ishara ya Moshi, na Kuanguka kwa Benyamini
Wakiwa na ahadi ya Bwana, Israeli wanaweka mtego kuizunguka Gibea (20:29). Mkakati wao unafanana na ushindi dhidi ya Ai katika Yoshua 8:
Israeli wanawavuta Benyamini watoke mjini kwa kujifanya wanawakimbia “kama mara za kwanza” (20:31–32).
Wakati wanaume takribani thelathini wa Israeli wanaanguka, Benyamini wanafikiria wameshinda upya na wanaendelea kuwafuatilia (20:31–32).
Kwa wakati uliopangwa, kikosi maalumu kinaingia Gibea, kinauangamiza mji kwa upanga na kuinua ishara ya moshi kama alama (20:37–38).
Benyamini wanapogeuka na kuona mji wao ukipanda moshi juu ya mbingu, hofu inawajaa. Israeli wanageuka kutoka kukimbia na kuanza kuwakimbiza; moyo wa Benyamini unayeyuka. Wanasongwa katikati ya jeshi kuu la Israeli na wale waliokuwa wameweka mtego nyuma yao (20:41–42).
Takribani wanaume 18,000 wa Benyamini wanaanguka mwanzoni, kisha wengine 5,000 barabarani, na 2,000 zaidi wanapokimbia—jumla ya 25,000 (20:44–46). Wanaume 600 tu wanatoroka na kufika kwenye jabali la Rimoni, ambako wanakaa miezi minne (20:47).
3.7 Waamuzi 20:37–48 — Wivu Bila Kizuizi: Ukingo wa Kutoweka kwa Kabila
Mstari wa mwisho wa sura unataja wimbi la uharibifu linalovuka mipaka ya nia ya mwanzo ya kuwaadhibu watu wa Gibea peke yao.
“Na wana wa Israeli wakageuka dhidi ya wana wa Benyamini, wakawapiga kwa upanga, watu wa mji, wanyama na kila kitu walichokikuta. Na miji yote waliyokutana nayo wakaiteketeza kwa moto” (20:48, muhtasari).
Kile kilichoanza kama hukumu iliyolengwa dhidi ya “watu wa Gibea” (20:10, 13) kimegeuka kuwa karibu kufuta kabila zima. Lugha inayotumika inafanana na ile ya kuangamiza miji ya Wakanaani katika Yoshua—lakini safari hii wanaouawa ni Waisraeli.
Waamuzi 20 inatuacha ukingoni. Benyamini amevunjwa; wanaume 600 tu wamesalia. Israeli wamefuta uovu—lakini pia wamejirarua wenyewe kama mwili mmoja.
4.0 Tafakari ya Kitheolojia — Wivu, Maombi, na Hatari ya Toba ya Juu Juu
4.1 Hasira ya Haki na Mipaka Yake
Kuna mambo mengi ya kusifiwa katika hatua za Israeli. Ni sawa kabisa kughadhibika kwa sababu ya uovu wa Gibea. Wanafanya vizuri kukusanyika, kusikiliza, kushauriana, na kumwuliza Mungu. Ni sawa kusema, “Hatuwezi kupuuzia jambo kama hili.”
Lakini simulizi hii pia inaonyesha mipaka na hatari ya hasira, hata kama imeanza katika haki. Hasira inaweza kutuunganisha, lakini kama haimezwi na unyenyekevu wa kina na utiifu wa makini, inaweza kutupeleka katika uharibifu.
Maswali ya Israeli yanaonyesha namna wanavyoona kwa sehemu:
Wanauliza, “Ni nani atakayepanda kwanza?” badala ya kuuliza kwanza, “Je, tunapaswa kupanda kweli?”
Wanalia na kufunga baada ya kushindwa, lakini baadaye sana ndiyo wanauliza kama waendelee na vita.
Hakuna mahali wanapoonekana kuuliza, “Kama taifa, tumewezaje kufika mahali ambapo uovu wa Gibea unaweza kutokea kati yetu?”
Mtazamo wao uko kwenye dhambi ya ndugu zao, si sana kwenye dhambi ya taifa zima. Hilo si kosa, lakini ni nusu ya picha.
4.2 Uaminifu wa Kabila dhidi ya Uaminifu wa Agano
Uamuzi wa Benyamini ni kiini cha simulizi. Wakiwa wamekabiliwa na uovu wa wazi Gibea, msukumo wao wa kwanza ni kushikamana na kuwatetea “watu wao.” Hawataki kuwakabidhi wenye hatia; wako tayari kupigana na Israeli wote badala ya kukiri kosa.
Hapa tunaona upande wa giza wa umoja na uaminifu. Uaminifu ni mzuri unapotuunganisha katika haki. Lakini uaminifu kwa kundi au familia unapowekwa juu ya uaminifu kwa ukweli na haki, unageuka kuwa sanamu.
Maandiko yanatuita mara kwa mara kwenye mtindo tofauti:
Kutetea walio dhaifu na waliokandamizwa badala ya kumlinda mwenye nguvu anayenyanyasa—tukimfuata Mungu “anayefanya hukumu kwa walioonewa” na anayewaita watu wake “tafuteni haki, sahihisheni dhuluma” (Zab 146:7; Isa 1:17; Yak 1:27).
Kukataa kushiriki au kufunika uovu, hata kama inamaanisha kumkabili au kujitenga na watu wa ukoo wako au jamii yako, kama Walawi walivyosimama na Musa dhidi ya sanamu (Kut 32:25–29) na kama wanafunzi ambao Yesu anawaita wampende yeye kuliko baba na mama (Mt 10:34–37; Lk 14:26).
Benyamini wanapokataa kushughulikia dhambi iliyo katikati yao, hawapati heshima—wanavuna maafa.
4.3 Kumtafuta Mungu Bila Kuuliza Maswali ya Ndani Zaidi
Kwa upande mmoja, Waamuzi 20 imejaa maombi. Israeli wanamuuliza Mungu mara tatu; wanalia, wanafunga, wanatoa dhabihu. Sanduku la agano lipo; kuhani Finehasi yupo.
Lakini maswali yao ni finyu. Wanamtumia Mungu zaidi kama mshauri wa kijeshi: nani aanze, tuendelee au tusiendelee, ushindi utakuja lini. Hatuoni wakiomba neno la kinabii linaloweza kuwaita kwenye toba ya kina au njia nyingine tofauti ya kushughulikia tatizo.
Hili ni onyo kwetu. Inawezekana kuwa na shughuli nyingi za kiroho—maombi, dhabihu, hata machozi—lakini bado tukakwepa maswali magumu ambayo Mungu angependa kutuuliza. Tunaweza kumwomba atupe msaada katika mapambano yetu, bila kumruhusu atuchunguze na kutufanyia upasuaji wa mioyo yetu.
4.4 Vita Vitakatifu Bila Utakatifu wa Ndani
Lugha ya “kuondoa uovu katikati yenu” na “kuangamiza kabisa” inatoka katika mila ya vita vitakatifu. Inapotumiwa kwa usahihi, lugha hii inalenga haki ya Mungu dhidi ya uovu uliokita mizizi na ulinzi wa walio katika udhaifu.
Katika Waamuzi 20, tunaona jinsi lugha hiyo inavyoweza kushikiliwa na watu waliojichanganya kiroho. Israeli hawako katika hali nzuri ya kiroho. Kitabu kimeonyesha uabudu sanamu unakojirudia, ukatili uliokithiri, na utiifu wa nusu nusu. Sasa watu hao hao wanashika upanga wa hukumu dhidi ya kabila lao wenyewe.
Tatizo si kwamba Mungu hana haki kumtia Benyamini mikononi mwa Israeli—ubishi wa Benyamini na ukatili wake kweli unaita hukumu. Tatizo ni kwamba vyombo vya hukumu yenyewe havijatakaswa vya kutosha. Matokeo yake, “haki” inavuka ukingo wake wa asili na kuwa mafuriko ya uharibifu.
Sura hii inatuacha na kiu ya aina nyingine ya Mfalme na aina nyingine ya vita: Mfalme atakayebeba hukumu ndani ya mwili wake mwenyewe badala ya kumwaga daima ya wengine; vita vinavyoshinda uovu bila kuangamiza watu ambao Mungu anataka kuwaponya.
5.0 Matumizi ya Maisha — Kushughulikia Hasira, Migogoro, na Dhambi ya Pamoja
5.1 Wakati Jamii Inapaswa Kukabiliana na “Gibea” Yake
Kila kizazi cha watu wa Mungu kitafika mahali ambapo uovu ndani ya jumuiya unafunuliwa. Unaweza kuwa unyanyasaji wa kingono, ufisadi wa fedha, ubaguzi wa kikabila, matumizi mabaya ya mamlaka ya kiuongozi, au mambo mengine mazito. Wakati hayo yanapotokea, kuna mshtuko na hasira, na hilo ni jambo la haki.
Waamuzi 20 inatuhimiza:
Kukusanyika na kusikiliza. Israeli wanakusanyika na kusikia ushuhuda. Jamii zetu leo zinahitaji nafasi salama ambako wahanga na mashahidi wanaweza kuongea.
Kuchunguza kwa makini. Kumbukumbu la Torati linasisitiza uchunguzi wa kina kabla ya kuchukua hatua. Kukimbilia hukumu bila ushahidi ni kosa, lakini pia kukaa kimya wakati ushahidi upo ni kosa.
Kukataa kupunguza uzito wa uovu. Maneno kama “aibu katika Israeli” yanatukumbusha kwamba baadhi ya mambo yanapaswa kuitwa uovu, si kupakwa mafuta kwa mgongo wa chupa.
Lakini sura hii pia inatuonya: kushughulikia uovu katikati yetu kunahitaji zaidi ya hamasa ya hasira. Kunahitajika hekima, unyenyekevu, na ujasiri wa kujiangalia sisi wenyewe.
5.2 Hatari ya Kulinda “Wa kwetu” kwa Gharama Yote
Msimamo wa Benyamini ni simulizi tuna uzoefu nayo hata leo. Makanisa na mashirika ya Kikristo mara nyingi yamewalinda viongozi wanaonyanyasa au watu wenye nguvu ndani ya mifumo yao kwa sababu “ni watu wetu”—kwa sababu ya karama zao, mchango wao mkubwa, au hofu ya kashfa.
Waamuzi 20 inaanzazi tabia hiyo gizani ili ionekane. Kulinda mwenye hatia kwa jina la uaminifu ni usaliti, si upendo. Uaminifu wa kweli kwa familia ya Mungu maana yake ni uaminifu kwa Mungu wa ukweli na haki, hata kama hilo linamaanisha kufunua makosa ya aliye “wa kwetu.”
Maswali ya kujiuliza:
Ni wapi tunahisi shinikizo la kulinda “wa kwetu”—kwa mfano mchungaji tunayemheshimu, mzee wa kanisa aliyekaa muda mrefu, mtu wa familia, au huduma yenye jina kubwa—badala ya kuleta ukweli wote kwenye mwanga?
Je, tunaamini kwamba kukiri dhambi iliyo katikati yetu, kwa uwazi na uaminifu, hatimaye kunamtukuza Kristo zaidi kuliko kuificha?
5.3 Kuonyesha Toba ya Pamoja, Siyo Hasira ya Pamoja Tu
Israeli wanalia na kufunga baada ya hasara kubwa. Lakini maandiko hayawaonyeshi wakikiri kwa pamoja historia yao ndefu ya dhambi iliyowaleta hapa.
Toba ya pamoja maana yake si kusema tu, “Tazama walichofanya wao.” Bali pia kuuliza, “Sisi tumeshindwa vipi kuishi kama watu wa Mungu? Ni mifumo gani, kimya gani, na makubaliano gani ya taratibu vimeruhusu uovu huu ukue?”
Kwa vitendo, hili linaweza kumaanisha:
Viongozi na taasisi kutoa kauli za wazi za kukiri makosa na kuomba msamaha.
Mabadiliko halisi katika miundo na tamaduni, si maneno tu kwenye karatasi.
Mienendo endelevu ya maombolezo—kama maombi ya toba katika ibada, vipindi maalumu vya kufunga na kutubu, au ibada za kila mwaka zinazotaja majeraha maalumu—si matukio ya kushtukiza tu wakati wa msiba.
5.4 Kutofautisha Kati ya Haki na Kisasi
Mwishoni mwa Waamuzi 20, Israeli wamehamia kutoka kwenye sababu ya haki hadi karibu kufuta kabila zima. Safari hii inatuuliza swali gumu: tunawezaje kuhakikisha jitihada halali za kutafuta haki hazigeuki kisasi?
Baadhi ya ishara kwamba haki imeanza kugeuka kisasi:
Lengo linatoka kwenye kutengeneza kilichoharibika na kuhamia kwenye kutaka upande mwingine uteseke tu.
Watu wengi zaidi wanaumia pembezoni mwa mgogoro, na hatukai tena kujiuliza kama adhabu tunazodai zinaendana kweli na kile kilichotendeka.
Tunaacha kuwaona watu kama walioumbwa kwa sura ya Mungu kama sisi na tunaongea nao tu kama maadui wasioweza kubadilika.
Njia ya Kristo inatufundisha kushikilia mambo mawili kwa wakati mmoja: kusimama imara upande wa haki, na bado kung’ang’ania rehema. Kutembea njia hii kunahitaji tukaribie msalaba kila siku, mahali ambapo haki ya Mungu na rehema ya Mungu hukutana.
Maswali ya Tafakari
Ni hisia gani zinakutokea unapotazama Israeli wanapokusanyika, kulia, na kwenda vitani katika Waamuzi 20—unafurahia kwamba uovu umejibiwa, au unahisi hofu kwa sababu ya kiwango cha uharibifu, au vyote viwili?
Umeona wapi jumuiya za imani zikishughulikia vizuri au vibaya dhambi nzito ndani yao? Ni mambo gani unayoyaona yakifanana na hatua zilizochukuliwa na Israeli hapa?
Katika muktadha wako, je, kuna maeneo ambayo uaminifu kwa kundi (“watu wetu,” “kanisa letu,” “kabila letu”) umewekwa juu kuliko uaminifu kwa ukweli na haki?
Jamii yako inaweza kuanzaje kujifunza si tu kulaani dhambi ya pamoja, bali pia kutenda toba na maombolezo ya pamoja?
Ni hatua zipi binafsi unaweza kuchukua kuhakikisha kwamba jitihada zako za kutafuta haki—mtandaoni, kwenye mazungumzo, au katika uongozi—hazitelezi na kuingia kwenye kisasi au kuwavua wengine utu?
Sala ya Majibu
Bwana Mungu,
Wewe unaona si tu makosa ya Gibea, bali pia vita vinavyopiganwa ndani ya mioyo na jumuiya zetu. Unajua mshtuko unaotuamsha, hasira inayopanda uovu unapofunuliwa, na namna wivu wetu wa haki unavyoweza kututangulia kuliko hekima.
Tunakiri kwamba mara nyingi ni rahisi zaidi kuungana dhidi ya dhambi ya “wao” kuliko kutubu dhambi zetu wenyewe. Tunajikusanya kwenye mikutano, tunasema maneno makali, tunadai haki—lakini wakati huo huo tunakwepa macho yako yachunguzayo mifumo yetu, uaminifu wetu wa kijinga, na ukimya wetu wenye hatia.
Utuhurumie, kanisa lako, mahali popote tumewalinda “wa kwetu” zaidi ya tulivyowalinda walio dhaifu. Tusamehe kwa kila mara tulipojifungia na kujilinda sisi wenyewe, badala ya kufungua maisha yetu kwa nuru ya ukweli wako. Tusamehe tulipotumia lugha ya utakatifu wakati mioyo yetu haijavunjika katika toba.
Bwana Yesu, Hakimu wa kweli na Ndugu wa kweli, Hukukaa mbali tulipokuwa tunaangamizana. Uliingia katika dunia yetu yenye migogoro, uliruhusu upanga uangukie juu yako, ili haki na rehema zikutane. Tufundishe kuwaona maadui wetu, wapinzani wetu, na hata watu wa makundi yetu, katika mwanga wa msalaba wako.
Roho Mtakatifu, jaa kwenye mikutano yetu na vyumba vyetu vya siri. Tupe ujasiri wa kuwasikiliza walioumizwa, hekima ya kutenda kwa uadilifu, na uwezo wa kutambua tunapoanza kutoka kwenye haki kuingia kwenye kisasi. Vunja nguvu ya uaminifu wa kikabila, na utufunge pamoja katika ukweli unaoweka huru.
Tunatazamia siku ile ambapo watu wako hawatakuwa tena katika vya vita wao kwa wao, wakati kila kabila na lugha watakusanyika kama mmoja, si katika hasira, bali katika furaha mbele zako. Hadi siku hiyo, tuifanye mioyo yetu iwe ya unyenyekevu, ya kweli, na yenye ujasiri— tayari kutafuta haki, kupenda rehema, na kutembea pamoja nawe.
Kwa jina la Yesu, Amani yetu na Haki yetu, Amina.
Dirisha Kuelekea Sura Inayofuata
Israeli wameshinda vita, lakini wanakuja kujikuta uso kwa uso na jambo jipya la kuogopesha: kabila moja la watu wa agano liko karibu kutoweka. Machozi yanachukua nafasi ya shangwe. Wivu ule ule wa haki uliofutilia mbali uovu karibu ufute ndugu zao kutoka kwenye ramani.
Waamuzi 21 — Wake kwa ajili ya Benyamini: Viapo, Machozi, na Taifa Linalojaribu Kutengeneza Kilichobomoa.
Tutaona Israeli wakilia mbele za Bwana kwa ajili ya Benyamini, wakipambana kujinasua kwenye viapo vyao, na kuingia kwenye mipango ya ajabu na yenye kuumiza ili kuokoa kabila. Maswali ya haki na kisasi katika Waamuzi 20 yatageuka kuwa maswali ya kurejesha, maamuzi ya makubaliano, na namna ya kuishi na matokeo ya wivu wetu wenyewe.
Bibliografi
Block, Daniel I. Judges, Ruth. New American Commentary 6. Nashville: Broadman & Holman, 1999.
Webb, Barry G. The Book of Judges: An Integrated Reading. Journal for the Study of the Old Testament Supplement Series 46. Sheffield: JSOT Press, 1987.
Wilcock, Michael. The Message of Judges: Grace Abounding. The Bible Speaks Today. Downers Grove, IL: InterVarsity, 1992.
Comments