WALAWI 27 – NADHIRI NA VITU VILIVYOWEKWA WAKFU
- Pr Enos Mwakalindile
- 3 days ago
- 4 min read
Updated: 2 days ago
Kumkaribia Mungu: Tembelea Walawi, Mtazame Yesu
Je, nadhiri na vitu vilivyowekwa wakfu kwa Bwana vinatufundisha nini kuhusu moyo wa ibaada ya hiari na uzito wa ahadi zetu kwa Mungu?
UTANGULIZI NA MUKTADHA
Sura hii ya mwisho ya Walawi inafunga kitabu kinachoeleza jinsi watu wa agano wanavyoweza kuishi karibu na Mungu Mtakatifu. Wakati sura zilizotangulia zilikazia maisha ya kila siku, ibaada, na usafi, Walawi 27 inaleta wazo la toleo la hiari: ahadi (nadhiri) na vitu vilivyowekwa wakfu kwa Bwana. Hii si amri ya lazima bali ni mwaliko wa hiari wa kujitoa zaidi ya ulivyotakiwa.
Katika muktadha wa Biblia yote, nadhiri zinahusiana na shukrani na wito wa kukiri ukuu wa Mungu (Zaburi 50:14; 116:12–14). Yesu mwenyewe aliwahi kuonya dhidi ya kutamka viapo kwa wepesi (Mathayo 5:33–37), akifundisha kwamba wacha tuwe watu wa ukweli bila kujihusisha na ahadi za haraka zisizo na uzito. Hivyo Walawi 27 inatufundisha jinsi moyo wa hiari unavyoweza kugeuka kuwa tendo la upendo au kuwa mzigo ikiwa unachukuliwa kwa wepesi. Na katika Agano Jipya tunaona Yesu akifanikisha hali ya kujitoa kamili katika mapenzi ya Baba (“Sio mapenzi yangu bali yako yatimizwe” – Luka 22:42) na kanisa la mwanzo likiendelea na desturi za nadhiri kwa njia ya heshima na unyenyekevu (Mdo 18:18).
MUUNDO WA WALAWI 27
Watu waliowekwa nadhiri (1–8) – thamani ikitolewa kulingana na umri na hali ya kifedha.
Wanyama waliowekwa nadhiri (9–13) – sadaka ya wanyama safi na kanuni za ukombozi wa wanyama wasiofaa.
Nyumba na mashamba yaliyowekwa nadhiri (14–25) – thamani ikipimwa na kuhani, pamoja na gharama ya ukombozi kwa kuongeza sehemu ya tano.
Vitu vilivyoharamishwa kabisa (herem) kwa Bwana (28–29) – vitu visivyoweza kukombolewa tena.
Zaka kama sehemu ya umiliki wa Mungu (30–34) – msisitizo wa mwisho kuwa zaka ni mali ya Mungu, ikikazia agano la umiliki wake juu ya Israeli.
UCHAMBUZI WA KIHISTORIA NA KITHEOLOJIA
1. Nadhiri: Moyo wa Hiari unaoleta Harufu Nzuri kwa Mungu
Katika ulimwengu wa kale, ahadi kwa mungu ilikuwa ishara ya kujitoa na mara nyingi ilihusiana na ombi au shukrani. Lakini Biblia inabadilisha mtazamo huu: nadhiri hazimlazimishi Mungu bali zinakuwa ishara ya kumpenda kwa hiari (Mhubiri 5:4–5). Mungu anataka mioyo yetu, si maneno matupu. Hii ni tofauti na mila ya mataifa jirani ambapo nadhiri mara nyingi zilionekana kama njia ya "kumnunua" mungu kwa msaada wake.
Hapa, Mungu wa Israeli anafundisha kuwa hiari ya kujitoa ni ibada halisi, lakini anapima uaminifu wa moyo, si ukubwa wa sadaka (Marko 12:41–44). Na Agano Jipya linaonesha mfano wa hali ya juu kabisa ya kujitoa – Yesu mwenyewe akijitoa kikamilifu kwa mapenzi ya Baba (Luka 22:42) na wafuasi wake wakiishi maisha ya kujitolea kwa hiari (Mdo 18:18).
2. Herem: Mali Iliyowekwa Kabisa kwa Mungu
Herem (vitu vilivyowekewa marufuku kabisa), vinavyotofautiana na matoleo mengine kwa kuwa haviwezi kuuzwa au kukombolewa (Walawi 27:28). Ni vya daraja la juu kabisa la utakatifu—qodesh haqqodashim—kama madhabahu yenyewe, ikiashiria kutengwa kabisa kwa Mungu na kutolewa kwake kikamilifu bila kubakiza. Hata watu waliotengwa kwa hukumu ya herem (Walawi 27:29) hawawezi kukombolewa bali lazima waondolewe kabisa, wakihesabiwa kuwa wametolewa kwa Mungu kwa njia isiyoweza kubadilishwa. Hii inadhihirisha asili ya Mungu mwenye utakatifu mkamilifu na uhalisia wa hukumu yake. Kiwango hiki cha kujitolea kinaonyesha, kwa njia ya kiunabii, kujitoa kwa Kristo ambaye alijitoa kikamilifu bila kujizuia (Wafilipi 2:5–8), akibeba kwa hiari uzito wa hukumu ili kuleta ukombozi wa kweli.
3. Sheria ya Ukombozi: Neema na Haki Zikienda Pamoja
Tofauti na herem ambayo haikuweza kurejeshwa wala kukombolewa, kifungu hiki kinatoa masharti ya kawaida kwa mtu kuweka wakfu nyumba au shamba, huku likitoa pia njia ya kuyakomboa tena kwa malipo ya thamani iliyokadiriwa pamoja na nyongeza ya sehemu ya tano.
Nyumba iliyowekwa wakfu ilikadiriwa thamani yake na kuhani, na kama mmiliki wa awali alitaka kuirudisha, alitakiwa kulipa thamani kamili iliyokadiriwa pamoja na nyongeza ya sehemu ya tano (asilimia 20) (27:14–15). Vivyo hivyo, shamba lililowekwa wakfu lilikadiriwa kulingana na kiwango cha mbegu na muda uliobaki hadi Mwaka wa Yubile, ambapo thamani yake ilipunguzwa kadiri Yubile ilivyokaribia (27:16–18). Kama shamba hilo lingewekwa wakfu na lisikombolewe, lingekuwa mali ya kudumu ya Bwana na la makuhani baada ya Yubile (27:19–21). Kwa mashamba yaliyokuwa yamenunuliwa, hayakuwa ya kudumu bali yangerudi kwa mmiliki wa asili katika Yubile (27:22–24). Thamani zote zilihesabiwa kwa kipimo cha shekeli ya patakatifu (27:25). Mpangilio huu ulizuia watu kutumia nadhiri kama hila ya kisheria na wakati huo huo ulitoa nafasi ya kurudi kwa neema, ukiheshimu nia ya awali ya kujitoa kwa Mungu huku ukionesha huruma yake kwa udhaifu wa mwanadamu.
4. Nadhiri na Agano: Upendo wa Hiari Unaoimarisha Uhusiano
Torati, kwa mtazamo wa maandiko yote, si sheria za kisiasa pekee bali hekima ya kuishi kwa mpangilio wa agano (Kumbukumbu la Torati 6:5; Mika 6:6–8). Nadhiri katika Walawi 27 zinaonyesha uhusiano wa agano unaojengwa kwa upendo wa hiari. Hii inatufundisha kwamba maisha ya imani hayahusiani tu na kutimiza wajibu wa lazima bali pia kutoa kwa moyo wa shukrani na heshima (Warumi 12:1), jambo linaloonekana kutimia kwa ukamilifu katika maisha na huduma ya Yesu.
MAFUNZO YA SOMO
Ahadi ni Takatifu – Mhubiri 5:4–5 na Mathayo 5:33–37 zinatufundisha kuwa maneno yetu yana uzito. Walawi 27 inatufundisha kutotamka nadhiri kwa wepesi bali kutimiza kwa uaminifu kila ahadi tunayompa Mungu.
Mali Yote ni ya Mungu – Zaburi 24:1 inatufundisha kuwa ulimwengu wote ni mali yake. Kutenga mali kwa hiari ni kukiri kwamba sisi si wamiliki wa mwisho bali wasimamizi wa neema yake.
Toleo la Hiari ni Tendo la Upendo – Yesu alisifia wajane waliotoa kidogo walichokuwa nacho kwa moyo wote (Marko 12:41–44). Mungu anapima moyo, si thamani ya kifedha.
MATUMIZI YA MAISHA
Angalia Ahadi Zako: Je, kuna ahadi ulizoahidi kwa Mungu (huduma, muda, au mali) ambazo hazijatekelezwa?
Moyo Wako wa Hiari: Je, huduma yako inatokana na shukrani na upendo au ni jukumu la lazima tu?
Kujitoa kwa Utakatifu: Je, una maeneo ya maisha ambayo Mungu anakuita uyatoe kikamilifu kwake bila kujihifadhi?
MASWALI YA KUJADILI
Kwa nini Mungu anathamini ahadi za hiari kama vile anavyothamini amri zake?
Tunawezaje kujenga mazoea ya kutimiza ahadi kwa uaminifu na bila kuchelewa?
Je, kuna eneo katika maisha yako ambalo Mungu anakuita uliweke wakfu kabisa kwake leo?
SALA YA KUFUNGA
Ee Bwana, tupe mioyo ya uaminifu na hiari. Tufundishe kutamka na kutimiza ahadi kwa uaminifu, na kutambua kuwa kila kitu tulicho nacho ni chako. Utusaidie kujitoa kikamilifu kama vile Mwanao Yesu alivyotoa maisha yake kwa ajili yetu. Amina.
SOMO LIJALO: KITABU CHA HESABU – SAFARI YA AGANO
Swali: Je, safari ya Israeli jangwani inatufundisha nini kuhusu uaminifu wa Mungu na wito wa utii katika changamoto za maisha?